نشست خبری سخنگوی وزارت امور خارجه با رسانه‌های داخلی و خارجی‬

نشست خبری سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه با خبرنگاران رسانه‌های داخلی و خارجی روز دوشنبه 1 دی ماه 1399 به صورت ویدئو کنفرانس در محل وزارت امور خارجه برگزار شد.

مشروح نشست سعید خطیب زاده  سخنگوی وزارت امور خارجه با خبرنگاران رسانه‌های داخلی و خارجی

بسم الله الرحمن الرحیم

مقدمه

عرض سلام و ادب و احترام خدمت همه عزیزان؛ خبرنگاران محترم و اصحاب رسانه، اهل خرد و قلم و تمامی عزیزانی که این برنامه را به صورت زنده تماشا می‌کنند.

ولادت مبارک حضرت زینب (س) و روز پرستار را تبریک عرض می‌کنم. ان شاء الله این روزهای کرونایی به زودی سپری شود. در این روزها بیشتر قدردان زحمات کادر خدوم درمانی کشور، به ویژه پرستاران نجیب، سخت کوش و محترم ایران اسلامی هستیم.

امیدوارم همه عزیزان شب یلدای متفاوت و خوبی را پشت سر گذاشته و خرم روزی که امروز هست را به نیکی آغاز کرده باشند. ان شاء الله به میمنت این پیروزی نور بر تاریکی، روزهای مبارکی پیش روی همگان باشد.

گاه شمار سیاست خارجی

امروز دوشنبه یکم دی ماه، از ساعت 11:30، نشست وزاری امور خارجه دولت‌های عضو برجام به صورت ویدئوکنفرانسی برگزار خواهد شد. این نشست غیر رسمی است و روی موضوعات خاص برجامی تمرکز نخواهد کرد، بلکه بیشتر به بررسی مجموعه تحولات چندماه گذشته می‌پردازد. تصمیم برای برگزاری نشست امروز در نشست کارشناسی هفته گذشته گرفته شد.

روز چهارشنبه سوم دی ماه، سفر معاون نخست وزیر جمهوری آذربایجان به ایران را خواهیم داشت که در مورد جزئیات آن اطلاع رسانی خواهم کرد.

شنبه 29 آذر ماه، دومین نقطه مرزی رسمی‌بین جمهوری اسلامی ایران و پاکستان افتتاح شد. افتتاح گذرگاه مرزی ریمدان – گبد تحولی عمده درجهت افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری میان دو کشور ایران و پاکستان به شمار می رود. این امر به همراه افتتاح اخیر راه آهن خواف- هرات نشان می دهد جمهوری اسلامی ایران برای تعامل و همکاری با همسایگان خود اولویت ویژه ای قائل است و راه رشد و تعالی منطقه غرب آسیا را در همکاری نزدیک با کشورهای همسایه می‌بیند.

چهارشنبه 26 آذر ماه هفدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام به صورت مجازی برگزار شد و طی آن آخرین تحولات پیرامون برجام از حیث فنی مورد بررسی قرار گرفت که گزارش کامل آن پیشتر در اختیار عزیزان قرار گرفته است.

در همان روز گفتگوی تلفنی دکتر ظریف و وزیر امور خارجه پرتغال و نیز گفتگوی تلفنی دکتر ظریف و وزیر خارجه سوئد انجام شد. در این تماسها آخرین تحولات بین المللی، موضوعات منطقه ای، تحولات مربوط به برجام و همچنین روابط دوجانبه و کنسولی مورد گفتگو و تبادل نظر قرار گرفت.

یکشنبه 23 آذر، سفیر آلمان و سفیر فرانسه در پی بیانیه‌ها و اظهارات مداخله جویانه این دو کشور و نیز اتحادیه اروپا به وزارت امور خارجه احضار شدند.

شنبه 22 آذر تماس تلفنی آقای مولود چاوش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه با دکتر ظریف برقرار شد. در این تماس پیرامون تحولات رخ داده در جریان رژه نظامی در باکو گفتگو شد و وزیر امور خارجه ترکیه در این خصوص توضیحاتی را ارئه دادند.

در همان روز رونوشت استوارنامه سفیر جدید سوریه دریافت شد.

جمعه 21 آذر سفر سه روزه دکتر عراقچی به افغانستان جهت گفتگو با مقامات کشور افغانستان در خصوص مسائل مورد علاقه دو طرف آغاز شد. در این سفر درخصوص سند همکاریهای راهبردی میان دو کشور، که به نقطه قابل قبولی برای نهایی شدن نزدیک شده، گفتگو شد. همان روز سفیر ترکیه در جمهوری اسلامی ایران در واکنش به اظهارات غیرقابل قبول رئیس جمهوری ترکیه در باکو احضار شد که گزارش آن نیز به صورت مبسوط اعلام شد.

پنجشنبه 20 آذر خط آهن خواف- هرات به عنوان نماد یکی از بزرگترین همکاری‌های فی‌مابین و دروازه ای برای افزایش تجارت و تبادلات مردم با مردم، از سوی روسای جمهور محترم ایران و افغانستان افتتاح شد.

چهارشنبه 19 آذر دیدار و گفتگوی وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در تهران صورت گرفت. همچنین پنجمین دور گفت‌وگوهای عالی رتبه ایران و اتحادیه اروپا در همان روز برگزار شد.

سه شنبه 18 آذر تماس تلفنی وزیر امور خارجه سریلانکا با دکتر ظریف برقرار شد.

دوشنبه 17 آذر رایزنی وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و سوریه در اولین سفر خارجی آقای فیصل مقداد صورت گرفت. همان روز نشست سیاسی معاونین وزرای خارجه ایران و ایتالیا نیز به صورت برخط برگزار شد.

پرسشها و پاسخها

پرسش : سئوال من مربوط به سفر آقای زنگنه، وزیر نفت ایران، به مسکو است. آیا این موضوع صحت دارد که ایران قصد دارد روزانه چهار و نیم میلیون بشکه نفت به روسیه صادر کند؟

پاسخ:

من چنین رقمی را نشنیده ام و بعید به نظر می رسد، چراکه حجم صادرات نفت ایران مشخص است. این سفر در راستای همکاری‌های نفتی بین ایران و روسیه صورت می‌گیرد. رفت و آمدهای اینچنینی مرسوم است و جزئیات آن را وزارت نفت به اطلاع شما خواهد رساند. وزارت نفت تمام تلاش خود را به کار گرفته تا سهم ایران از بازار نفت را تضمین کند و بخشی از این سهم را که از دست رفته دوباره به دست آورد.

پرسش: سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در کنفرانس سالانه خود اظهار داشته که برجام غیر قابل مذاکره است، اما غرب در مورد موضوعات فرابرجامی نظیر بحث موشکی قصد گفتگو با ایران را دارد و ایران نیز برای این کار آماده است. این مسئله تا چه حد صحت دارد؟

پاسخ: معمولا حواشی زیادی در مورد اظهارات مقامات کشورها شکل می‌گیرد. آنچه وزرات امور خارجه همواره به صورت تداوم دار و بدون هیچ گسست پیامی اعلام کرده این است که برجام روند خود را طی کرده، مورد مذاکره قرار گرفته، جمع بندی، نهایی و و امضا شده است. لذا ما و دیگران اساسا نمی‌توانیم به این فکر کنیم که مسئله ای را که به این مرحله رسیده می‌توان دوباره باز کرد.

قطعنامه 2231 روشن است و پیام ایران هم همواره روشن بوده است؛ برجام موضوعی نیست که قابل مذاکره مجدد باشد و یا قابلیت اضافه و کم کردن داشته باشد.

ممکن است برخی علاقه مند به تغییراتی در برجام باشند، اما نظر قطعی و یقینی ما این است که برجام قابل مذاکره مجدد نیست و بنابرین بهتر است همه طرفهای برجامی از جمله اروپائیان به تعهدات خود بازگردند.

مذاکرات پیرامون بحثهای فرعی هم تنها گمانه زنی‌هایی است که منطبق بر واقعیت نیست. جمهوری اسلامی ایران در جریان مقاومت حداکثری خود به همه دنیا نشان داد در مورد امنیت ملی خود و مصالح عالی کشور با هیچ کس مذاکره نمی‌کند و خودش در این امور تصمیمی می‌گیرد. ایران به عنوان یک کشور مقتدر در منطقه اولولیتهای دفاعی خود را دارد و همواره در چارچوب آنها عمل خواهد کرد.

پرسش: آژانس بین المللی انرژی اتمی و پارلمان اروپا سیاستهای دوگانه ای در قبال برجام در پیش گرفته اند و به نظر می رسد قصد دارند پیامهایی به آقای بایدن بدهند تا در صورت بازگشت آمریکا به برجام فشارهای مضاعفی به ایران وارد آورند. موضع وزارت امور خارجه در مورد سیاستهای آژانس و نیز پارلمان اروپا چیست؟

پاسخ: روابط ایران و آژانس کاملا فنی است. توصیه ما همواره این بوده که این رابطه فنی حفظ شود و هرگاه هم که آژانس نگاه فنی به مسائل داشته روابط فیمابین روشن، مشخص و عملگرایانه بوده است.

اظهاراتی از سوی آقای گروسی مطرح شد. از ایشان در این مورد سوال شد و ما گفتیم برجام قابل مذاکره مجدد نیست و سندی هم به آن اضافه نخواهد شد. ایشان گفتند منظورشان با برداشتی که صورت گرفته تفاوت دارد و صحبت ایشان ناظر بر بحثهای فنی بین ایران و آژانس بوده  که ما هم همین تفسیر ایشان را از حرفهای خودشان می‌پذیریم.   البته طبیعی است که ما به آژانس همواره توصیه می‌کنیم که خود را از برخی حرکتهای طرفهای سوم و فشارهای سیاسی دور نگاه دارد تا هم شان، وزن و اعتبار آژانس حفظ شود، هم رابطه ای که مبتنی بر همکاریهای فنی بین دو طرف است بتواند در مسیر صحیح خود ادامه پیدا کند.

بحث مواضع پارلمان اروپا نیز با موضع مدیرکل آژانس متفاوت است که در صورت وجود سوال مرتبط به آن پاسخ خواهم داد.

پرسش: وزیر امور خارجه کانادا اخیرا گفته است که ما باور نمی‌کنیم که در حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی، خطای انسانی رخ داده باشد و اگر ما از روند تحقیقات رضایت حاصل نکنیم ممکن است که به دیوان بین المللی دادگستری مراجعه و شکایت کنیم. سوال دیگر من  در رابطه با قطعنامه‌ای است که درخصوص حقوق بشر، پارلمان اروپا علیه ایران تصویب کرده است. لطفاً در خصوص این دو موضوع، موضع جمهوری اسلامی ایران را بفرمایید.

پاسخ:ابتدا در مورد اظهارات وزیر خارجه کانادا باید عرض کنم که این موضوع دو وجه مختلف دارد. این یک تراژدی و واقعه بسیار ناگوار بود که اتفاق افتاد. همه نهادهای جمهوری اسلامی ایران و وزارت امور خارجه، تمامی اشخاص و شخصیت‌هایی که شما می‌شناسید از بالاترین مقامات ارشد نظام تا کسانی که به صورت عادی امور را پیگیری می‌کنند داغدار این اتفاق هستند. ما داغدار از دست رفتن فرزندان این ملت هستیم. اینها همه فرزندان ما بودند. شب و روزی نیست که ما از غم و اندوه این ماجرا ناراحت نباشیم. ما شریک غم خانواده‌های داغدار این عزیزان هستیم. اینها که در این حادثه سقوط هواپیما متاسفانه جان خود را از دست دادند، فرزندان رشید این ملت بودند. وزارت امور خارجه در بالاترین سطح خود، از همان لحظات اول به دنبال روشن شدن ابعاد ماجرا بود. البته همه شما عزیزان می دانید که ابعاد فنی این حادثه، به سازمان هواپیمایی برمی‌گردد. سازمان قضایی نیروهای مسلح باید در خصوص متهمین نظر بدهند. نیروهای مسلح در مورد این خطای انسانی توضیح دادند و تمامی مراحل بررسی، ارزیابی و گزارش در خصوص این سانحه توسط آنها در حال جریان است. طبیعی هم است که اگر از آنها بپرسید، جزئیات را توضیح خواهند داد. گزارش فنی آماده شده است. واقعیت این است که به رغم تمامی غم و اندوه بزرگی که بر دلهای ما است، نهادهای جمهوری اسلامی‌با دستورات بسیار مؤکد این پرونده را پیگیری کردند.  تقریباً هیچ تاریخی در خصوص بررسی این پرونده عقب نیفتاده است. ما تمام تلاشمان را بر اساس قوانین خودمان و بر اساس قراردادهای بین المللی که عضو آن هستیم را انجام دادیم. همین امروز و فردا هم قبل از یکساله شدن این فاجعه، منتشر خواهد شد

و به صورت برخط، برای  طرف اوکراینی و آنهایی که باید در خصوص این گزارش بدانند، ارائه خواهد شد. بنده این‌ها را عرض می‌کنم که جایگاه وزارت خارجه کجاست. در این حوزه ما تمام تلاشمان را می‌کنیم که در نهایت شفافیت کار انجام شود. اما موضوع، موضوع ساده ای نیست و پیچیده است. طبیعی است که دستگاه‌های مختلفی دارند این کار را پیگیری می‌کنند. این، یک بعد این ماجراست. بعد دیگر این ماجرا، اظهارات مداخله جویانه و غیر قابل قبول مقامات کانادایی بوده است. مقامات کانادایی از روز اول تا امروز بیشترین سنگ اندازی و مداخله بیجا  را کردند که مسیر طبیعی روشن شدن ابعاد فنی ماجرا، اتفاق نیفتد. رفتار مقامات کانادا، کاملا سیاست زده و غیرحقوقی است. جایگاه حقوقی مشخصی ندارند ولی سعی می‌کنند با این اظهارات برای خودشان فضاسازی کنند. بنده متاسفم که برخی سیاسیون سیاست‌زده کانادا، از غم بزرگ این خانواده‌ها برای خودشان کلاهی می سازند تا در فضای سیاست داخلی خود استفاده کنند. به عبارتی می‌خواهند از غم برای خودشان تجارت کنند.

  من به وزیر امور خارجه کانادا و به دولت کانادا هشدار می دهم که در چارچوب یک دولت مشخص، پاسخگوی اقدامات خودشان باشد. دولتی که تمام تلاشش را در همراهی دولت رژیم فعلی کاخ سفید انجام داده است که دارو به ایران نرسد و همچنین تمامی تلاشش را  کرده که با مسدود کردن مسیرهای مالی انتقال دارو و مواد اولیه به ایران همراهی کند، این دولت جایگاهی ندارد که در پشت تریبون قرار بگیرد و از حقوق بشر صحبت کند. ایران در چارچوب تعهدات خود در حال پیگیری این موضوع است. من وزیر خارجه کانادا را به ادب دیپلماتیک و همچنین به شناختن حد و شأن و جایگاه خودش دعوت می‌کنم و از او می خواهم که در همین چارچوب صحبت کنند نه در مسیری که هست. چون در غیر این صورت، پاسخ‌های متفاوتی را خواهند گرفت.

 در خصوص پارلمان اروپا هم ما نظر خود را در موارد قبلی هم گفته ایم. صادر کردن خطابه‌های یک طرفه، تکراری و نخ‌نما شده، قابل قبول نیست و ارزشی هم ندارد. ما فکر می‌کنیم که پارلمان اروپا جا داشت زودتر نشان دهد که واقعاً به فکر حقوق بشر است. من به یاد ندارم هیچ قطعنامه ای را پارلمان اروپا تا به امروز تصویب کرده باشد و رژیم هتاک و گستاخ ایالات متحده را به خاطر نقض مبانی ابتدایی حقوق بشر و فشار حداکثری در قبال ملت ایران و جنگ اقتصادی محکوم کرده باشد. من به یاد ندارم که پارلمان اروپا هیچ قطعنامه‌ای را صادر کرده باشه و در آن دول اروپایی را دعوت کند که این چنین در سایه فشار ایالات متحده، برجام را نقض نکنند و در کنار رژیم ترامپ در انسداد مسیرهایی که می‌تواند به انتقال دارو و مواد اولیه به ایران کمک کند، قرار نگیرد. من به یاد ندارم وقتی که آنها از فرستادن داروهای بیماران پروانه ای و بیماران سرطانی در ایران، که ساخت کمپانی‌های بزرگ داروسازی سوئد و کشورهای دیگر بود، امتناع کردند، کسی در پارلمان اروپا قطعنامه در این خصوص صادر کرده باشد. متاسفانه سابقه  طرف‌های اروپایی به ویژه پارلمان اروپا، بسیار تیره و تاریک است. من دعوت می‌کنم  از پشت این نقاب نفاق بیرون بیایند و ببینند کدام طرف به مسئولیت‌های خودش عمل کرده است. برنامه‌های گزینشی، طرفداری از کمپین کاردار ضد اطلاعاتی بر علیه ایران و بر اساس آن صدور چنین قطعنامه‌هایی، نه تنها قابل قبول نیست بلکه کاملا و قویا محکوم است.

پرسش: در شرایطی که ایران از تحریم و فشار اقتصادی ناشی از آن تحت فشار شدید قرار دارد، برخی دولتهای منطقه تلاش کردند تا با دور زدن مسیر ترانزیتی ایران به منافع ملی ما آسیب بزنند. اخیراً را اندازی خط راه آهن ترکیه به چین باعث شده است که کارشناسان هشدار دهند که این موضوع ممکن است  به منافع اقتصادی ایران لطمه بزند. لطفاً بفرمایید که موضوع چیست و آیا در مسایل دو جانبه با این کشورها، این موضوع مطرح شده است؟

 

 پاسخ :کسانی که با جغرافیا و ژئوپلیتیک منطقه آشنا هستند، می‌دانند که ایران همواره چهارراه رفت و آمد بوده و این چهار راه همواره از باستان که مسیر جاده ادویه بوده از جنوب به شمال (یعنی از اقیانوس هند به خلیج فارس و آسیای مرکزی و شمال ایران) و چه در دوران باستان که در مسیر شرق و غرب قرار داشت که بعدها به نام جاده ابریشم نامیده شد، به صورت طبیعی در این فضا قرار داشته است. مزایای ترجیحی ایران در حوزه ترانزیت، قابل احصا نیست. در حوزه‌های ترانزیت، برخی کشورها، می‌توانند تنوع سازی‌های مسیرهای خود را داشته باشند ما هم استقبال می‌کنیم. اما همواره ایران به عنوان کانون ترانزیتی مطرح بوده است. راه اهن خواف _ هرات افتتاح شد و همچنین  امروز در خصوص برخی از اتصالات به منطقه قفقاز و آسیای مرکزی داریم صحبت می‌کنیم. یا در خصوص راه آهن زاهدان و در مورد چابهار و تا شمال داریم صحبت می‌کنیم. اینها پروژه‌هایی است که به صورت طبیعی در حال جریان است و ظرفیت بسیار بالایی از جمهوری اسلامی در حال تبلور است. همین یک هفته پیش بود که نشست سه جانبه ای  با هند و ازبکستان در خصوص راه آهن زاهدان و مسیرهای ترددی از چابهار داشتیم.

پروژه‌های ترددی و ترانزیتی در ایران انقدر زیاد و متنوع است که شاید اگر بخواهم توضیح بدهم، بسیار مفصل خواهد بود. از این رو جای نگرانی ندارد. البته طبیعی است که باید تلاش خود را انحام دهیم تا زیر ساختهای لازم را بیش از پیش فراهم سازیم تا مزایای طبیعی مان از بین نرود.

پرسش: باتوجه به اینکه مقام معظم رهبری با بررسی مجدد FATF در مجمع موافقت کردند، آیا وزارت امور خارجه در این خصوص با مجمع همکاری می‌کند؟ سوال دیگر من در خصوص اتهاماتی است که رسانه‌های ترکیه در خصوص یک گروهی قاچاقچی و دستگیری یکی از سرکرده‌های این گروه به ایران زده اند.

پاسخ: اگر مصالح و تصمیم عالی نظام بر این قرار بگیرد، وزارت امور خارجه به جهت وظایف ذاتی حاکمیتی خودش مجددا تلاش خواهد کرد. امیدواریم مجمع هم با در نظر گرفتن مصالح و منافع عالی نظام هر چه زودتر تصمیم خودشان را در چارچوبی که مقام معظم رهبری هم اشاره فرمودند انجام دهند. این مسیری است که ما باید به صورت فنی طی کنیم. البته مضایق و فشارهایی مجددا خواهد بود اما این‌ها مسائل فنی است و اجازه دهید ما در جای فنی اش با عزیزان صحبت کنیم. در خصوص برخی اتهامات رسانه ای، خود شما رسانه‌ها جواب این اتهامات را دهید. من هیچ اطلاعی در این خصوص ندارم. به صورت روشن و مسیر رسمی‌به ما چیزی گفته نشده است. بهتر است این اتهامات و این خبرسازی‌ها را خود شما جواب دهید.

پرسش: شامگاه روز گذشته (یکشنبه) هشت راکت کاتیوشا به منطقه سبز بغداد و سفارت ایالات متحده اصابت کرد. واکنش وزارت امور خارجه  به این اتفاق چیست؟

پاسخ: اماکن دیپلماتیک ایران هم متاسفانه بارها در عراق مورد حمله واقع شده است. موضع  جمهوری اسلامی ایران مشخص است که حمله به اماکن دیپلماتیک و مسکونی مردود است و از نظر ما قابل قبول نیست. اما نوع و زمان این حمله و بیانیه ای که وزیر امور خارجه ایالات متحده صادر کرده است نشان می دهد این رویداد خیلی مشکوک است؛ بیانیه ای که از قبل برای انتشار آماده کرده بودند. من قویاً اظهارات وزیر امور خارجه رژیم ایالات متحده را محکوم می‌کنم. وزیر امور خارجه ای که به دروغ، فریبکاری چه در این مقام و چه در مقام قبلی که به عنوان رئیس CIA  بود، شناخته شده است. این اظهارات وزیر امور خارجه آمریکا کاملا و قویا محکوم می‌شود. مطمئن هستم دولت عراق حتما با جدیت بر اساس وظیفه ای که دارد مسببین و آمرین را پیدا خواهد کرد. به رژیم ایالات متحده هم هشدار می دهم که به دنبال آتش افروزی و متشنج کردن اوضاع در این روزها نباشد.

پرسش: با توجه به این مصوبه ای که مجلس تصویب کرده است آیا در حال حاضر در مذاکرات و دیدارهایی که با چهار به علاوه یک وجود دارد ضرب الاجلی برای رفع تحریمها از طرف ایران ارائه شده است؟ آیا ایران در حال حاضر از دریافت غرامت در خصوص صدماتی که تحریم های امریکا به ایران وارد کرد عقب نشینی کرده است یا اینکه قصد دارد در آینده این مورد را پیگیری کند؟

پاسخ:  من هر دو مورد را چون به هم مرتبط هستند با هم پاسخ خواهم داد؛ آنچه که مجلس شورای اسلامی تصویب کرده است در چارچوب آیین نامه‌های اجرایی دولت حتما باید اجرا شود. وزارت امور خارجه و تمامی ارکان نظام مکلف و موظف به اجرای آن هستند و این آیین نامه‌های اجرایی وقتی ابلاغ شود، همه ما انجام خواهیم داد. این یک بعد است، البته ما نظرات خودمان را بارها گفتیم و من تکرار هم نمی‌کنم. موضوع دوم این است که همه طرف ها باید بدانند که در یک نظام مردم سالار ممکن است نظرات متعدد و متکثری شاید داشته باشیم، اما وقتی امری تبدیل به قانون شد و بعد هم آیین نامه‌های اجرایی آن ابلاغ شد، در همان چارچوب انجام خواهیم داد، این هم در همین کمیسیون هفته قبل گفته شد که ما موظف به انجام آن هستیم. مجلس مستقلاً تصمیم گرفته و این کار را انجام داده است. اتفاقا طرف های اروپایی بیشتر از معمول با این مسیرها آشنا هستند و اگر بگویند که آشنا نیستند قابل قبول و قابل پذیرش نیست. خاطرتان هست که در روزهای اولیه امضای برجام کنگره آمریکا چه قوانینی را تصویب می‌کرد و دولت وقت ایالات متحده آقای اوباما می‌گفتند که بالاخره کنگره است. ما اینگونه نخواهیم گفت. ما خواهیم گفت که در چارچوب قانون اساسی بر اساس اصول حاکمه بر جمهوری اسلامی ایران هر آنچه که تبدیل به قانون شود؛ همه مکلف به انجام آن هستیم، از جمله وزارت امور خارجه.  طبیعی است که یک اضافه ای دارد و آن این است که در چارچوب منویات مقامات عالیه نظام از جمله مقام معظم رهبری انجام خواهد شد. طبیعی است که ما در همان مسیر؛ گفت و گو و همکاری‌هایمان را در چارچوب برجام ادامه خواهیم داد. موضوع خسارت هایی که ایالات متحده به ایران وارد کرده است موضوعی است که در همان چارچوب های فنی خودش پیگیری خواهد شد.

پرسش: اخیراً آقای تخت روانچی به وعده کشورهای اروپایی مبنی بر تضمین تداوم روابط اقتصادی که در برجام با ایران پیش بینی شده بود و منجر به راه اندازی سامانه اینستکس شد، اشاره کردند. آقای تخت روانچی اعلام کردند که این سامانه باید بعد از دو سال کارایی خودش را اثبات می‌کرد. آیا ایران طرح خاصی دارد که اینستکس را دوباره زنده کند؟ در شرایط فعلی ایران هنوز نیازی به اینستکس می‌بیند؟ و باید چه اتفاقی بیفتد که کارایی این برنامه نشان داده شود؟

پاسخ: حقیقت این است که شما می‌بایست این سوال را از طرف های اروپایی بپرسید. روزی که ایالات متحده از برجام خارج شد و حضور خودش را در برجام متوقف کرد، خانم موگرینی و اعضای باقی مانده در برجام چه به صورت مکتوب، چه در ملاقات ها و چه در جلسات اعلام کردند که تمامی ابعاد رفع تحریمی‌برجام را اروپا تضمین می‌کند تا ایران از برجام خارج نشود. البته ما یک سال صبر کردیم و بعد از آن وقتی دیدیم که طرف های اروپایی قادر نیستند یا نمی‌توانند به تعهدات خودشان پایبند باشند، برای اینکه توازن را به تعهدات دو طرف در برجام برگردانیم در چارچوب برجام برخی قدم های کاهش تعهدات را برداشتیم. یکی از مواردی که اروپا اعلام کرد در چارچوب آن وظایف و تعهدات خودش را انجام خواهد داد، یک خودران اقتصادی یا انتقالی مالی بود که اول به نام SPV شناخته می‌شد و بعد نیز به اینستکس تبدیل شد. ما هم استقبال کردیم و گفتیم که اگر فکر می‌کنید که در این چارچوب می‌توانید کارهایتان را انجام دهید، به شما کمک می‌کنیم. کمک های ما به آن‌ها برای اینکه متناظر اینستکس در ایران درست شود  و آن‌ها بتوانند از آن طریق به تعهداتشان عمل کنند متاسفانه به انجام نرسید. یک یا دو تراکنش بسیار بسیار ناچیز انجام شد و آن هم تحت فشار ایالات متحده ناتوانی و بی عملی اروپا نشان داده شد که چیز با ارزشی نیست. آنچه که نماینده دائمی ما در سازمان ملل متحد جناب آقای دکتر تخت روانچی اشاره کردند همین است که این بر عهده اروپا است که باید نشان می داد توان حداقلی را برای کانال مالی که خودش تعبیه کرده است دارد. متاسفانه بعد از دو سال هنوز هم این توان را نشان نداده است و این در تاریخ روابط ایران و اروپا به عنوان یک موضوع مهم باقی خواهد ماند.

پرسش: دیروز در پی سفر دکتر ظریف به اسلام آباد دومین گذرگاه زمینی بین ایران و پاکستان افتتاح شد. بفرمایید که این گذرگاه چه نقشی در توسعه اقتصادی دوجانبه و ورود به بازارهای جدید در جنوب شرق آسیا دارد؟

پاسخ : یکی از اولویت های ما سیاست های حسن همسایگی و حسن همجواری بوده است. در همین چارچوب یک سری پروژه‌های مهمی را تعریف کردیم تا برخی موانع مراوداتی حل شود. ما در حوزه غرب و مرزهای غربی مرزهای فعال زیادی داشتیم. با ترکیه و شمال هم همینطور. اما در شرق به ویژه در پاکستان تنها یک مرز فعال داشتیم و این یک نقص بسیار بزرگ بود. در سفر آقای دکتر ظریف به پاکستان به عنوان یک اولویت بسیار بالا بین دو طرف توافق شد. با همکاری و همیاری تمامی ارگان‌های مسئول در داخل ایران در کوتاهترین زمان ممکن عملیاتی شد و به لطف خداوند افتتاح شد. این پروژه هم مسیر گذرگاه بین ایران و پاکستان را چند صد کیلومتر کوتاهتر خواهد کرد و هم اینکه در توسعه نوار مرزی دو کشور ایجاد امنیت، ایجاد صلح و ثبات در آن حوزه و مهمتر از همه توسعه، بسیار کلیدی و راهبردی خواهد بود. ما این مسیر را در خصوص همکاری‌هایمان در مرزهای شرقی ادامه خواهیم داد. امیدواریم که بتوانیم در چارچوب همین مسیری که در حال طی کردنیم بتوانیم روابط تجاری منطقه ای خود را به سطح قابل قبولی برسانیم. اکنون در حوزه‌های پیرامونی خودمان چندین میلیارد دلار مراودات تجاری، صادرات و واردات داریم. چیزی که پیش از چند سال اخیر به هیچ وجه وجود نداشت. این امر را تنها به یک یا دو کشور محدود نکردیم. ان شاءالله با توان و اراده ای که در تهران وجود دارد و همکاری با پایتخت های همسایه این مسیر را  ادامه خواهیم داد.

پرسش: هفته گذشته خبرگزاری فرانسه گزارشی از نواره غزه در مورد یک شهروند ایرانی به نام قاسم شیاسی منتشر کرد. ایشان در ابتدای دهه 1980 به نیروهای فلسطینی حامی عرفات پیوست و در ادامه محافظ یاسر عرفات شد. آقای شیاسی طبق گزارش ما اکنون یک پیرمرد، تقریباً متولد دهه هفتاد یا هشتاد بر اساس شناسنامه ایرانی یا فلسطینی اش است. اکنون درخواستی دارد برای اینکه می خواهد در خاک ایران بمیرد. اما گذرنامه ایرانی اش منقضی شده است و بنابراین نمی‌تواند به ایران برگردد. آیا وزارت امور خارجه آماده است تا به آقای شیاسی کمک کند تا گذرنامه جدید بدهد تا از طریق مصر به ایران برگردد؟

پاسخ: یک اصل اساسی وجود دارد که تمامی ایرانیان حق قانونی برای داشتن گذرنامه و شناسنامه ایرانی دارند و هیچکس نمی‌تواند این حق را از آنها سلب کند و می‌توانند سفر داشته باشند. البته طبیعی است که باید بتواند اثبات کنند که ایرانی هستند. مسیر کنسولی اثبات ایرانی بودنشان هم مسیر کاملا شناخته شده ای است اگر به تارنمای وزارت امور خارجه مراجعه کنند متوجه می‌شوند که چگونه می‌توانند گذرنامه دریافت کنند و ما هیچ ممنوعیتی در این زمینه نداریم.

پرسش: خبری به نقل از آقای جیک سالیوان که گزینه جدید مشاور امنیت ملی کاخ سفید است که عمل به تعهدات و بازگشت آمریکا  به برجام مشروط به این است که ایران گامهای کاهش تعهدات هسته ای خود را  بردارد. بارها رئیس جمهور کشورمان اعلام کرده است که ابتدا آمریکا گامهای خود را بردارد و به تعهداتش عمل کند. آیا ممکن است  ما در برابر آمریکا کوتاه بیاییم و ابتدا وارد عمل شویم؟ ابتدا چه کسی گام های عملی خود را برمی دارد؟

پاسخ : سیاست ما کاملا روشن است. مهم نیست چه کسی، چه اظهار نظری می‌کند.  ایالات متحده ناقض فاحش تعدات خودش ذیل قطعنامه 2231 بوده است و طبیعی است که باید به تعهدات خود در برجام بازگردد و این بازگشت یعنی اینکه ما باید واقعا این را ببینیم و فقط بر روی کاغذ هم نیست. طبیعی است که تمامی قدمهایی که برداشتیم برگشت پذیر بوده است. همانطور که آقای رئیس جمهور هم گفتند اگر طرف مقابل به تعهدات خودش عمل کند ما قطعا تمام این مسیر را که بر طبق برجام بوده برخواهیم گرداند.

پرسش: آقای رئیس جمهور از رایزنی‌هایی در مورد خرید واکسن کرونا خبر داده اند. آیا وزارت خارجه در این زمینه اقدامی داشته است؟ و از کدام کشور بوده است؟

پاسخ: اولا همه می دانند که وزارت امور خارجه در چنین حوزه‌هایی مسئولیت کاملا مشخصی دارد که تمام توان خود را به کار بگیرد که دستگاه‌های مسئول بتوانند کار خود را درست انجام دهند. کرونا هم موضوعی است که شخص رئیس جمهور هر هفته به صورت فرا دستگاهی و با اولویت بالا به این موضوع رسیدگی می‌کنند و هر مسئولیتی که متوجه دستگاه‌ها می‌کنند، آنها با اولویت اول پیگیری می‌کنند. موضوع واکسن  نیز  از مجاری مختلف پیگیری شده است. البته وزارت محترم بهداشت و وزیر محترم بهداشت باید خودشان این مسیر را توضیح دهند ما سیستم بهداشتی کاملا قدیمی، قوی و شناخته شده داریم که استاندارهای خودش را دارد. همگی مسیرها و موضوعاتی که وزارت بهداشت از ما خواسته بدون وقفه انجام شده است. حتی برخی مسائل را هم به دوستان پیشنهاد دادیم که برخی را پاسخ دادند و برخی را هم به مصلحت ندانستند. در حوزه واکسن آن قسمتی که به وزارت امور خارجه باز می‌گردد در سفر آقای دکتر ظریف در چندین کشور با اولویت مطرح شده است. در سفرشان به کوبا و سفرهای دیگر مطرح شد. وزارت امور خارجه با چین و کشورهای دیگر و خود وزارت بهداشت از طریق کواکس پیگیری می‌کند تا ان شاالله واکسن به دست مردم برسد. البته پاسخگوی قطعی و نهایی را باید خود وزارت بهداشت اعلام کند که در چه مرحله ای قرار دارد و کدام ها مورد تایید است و وارد خواهد شد. 

پرسش: در پی اعدام روح الله زم شاهد لغو نشست اقتصادی اروپا با ایران بودیم و بعضی این موضوع را به اعدام روح الله زم نسبت دادند. مشخصاً بفرمایید این موضوع تا چه حد بازی رسانه ای بوده و در این زمینه واکنش وزارت امور خارجه را چیست؟

پاسخ : اگر چه ربطی به این سوال ندارد اما، فردای همان روز سفرای انگلیس و فرانسه به خاطر اقدامات و اظهارات مداخله جویانه احضار شدند و ما هم به صورت کاملا روشن نظراتمان را گفتیم که احضارات مداخله جویانه آنها را نه نمی‌پذیریم و نه حاضر به صحبت در آن مسیر با آنها هستیم. اقدامات و اظهارات گزینشی، دو پهلو و استانداردهای دو گانه  اموری هستند که بارها به آنها گفته شده و فکر می‌کنیم تا زمانی که این مسیر تبدیل به یک مسیر احترام برانگیز نشود برخی گفتگوها معطل خواهد ماند. تنها مسیر همکاری با ایران مسیر احترام متقابل خواهد بود.

پرسش: آیا سفر آقای دکتر ظریف به باکو هنوز در دستور کار است؟ در مورد سفر  روز چهارشنبه معاون نخست وزیر جمهوری آذربایجان به ایران توضیحات بیشتری بدهید؟

پاسخ :  سفر دکتر ظریف یک سفر منطقه ای است و این سفر قطعاً انجام خواهد شد. البته باید مقدماتش در یک بسته بندی که قبلا تدارک دیده شده بود فراهم شود. البته این گفت وگوها؛ ما را با دوستانمان چه در آذربایجان و چه در پایتخت های دیگر معطل نکرده است. همین مراودات  و رفت و برگشت هایی که در حال انجام است این موضوع را نشان می دهد. امیدواریم که با درک برخی حساسیت ها و شرایط دوستان ما بتوانند مسیری که آغاز شده است ادامه دهند.

در خصوص سفر معاون نخست وزیر جمهوری آذربایجان هم ما مباحث بسیار جدی مرزی داریم. در برخی از شهرهای آزاد شده، تاسیسات مشترکی داریم. توافقاتی در خصوص همکاری‌های دو جانبه برای زیرساخت ها و تاسیسات سدی وراه‌های انتقال و ترانزیت و ... داشتیم. این سفر از این جهت حائز اهمیت است که توافقات اولیه را بتوانیم سروسامان دهیم. در صورت مشخص شدن جزئیات بیشتر، به اطلاع همگان خواهیم رساند.

پرسش: کشورهای اروپایی که خواستار گسترش مذاکرات به مسائل منطقه ای و نظامی ایران شده بودند. آیا از مواضع خودشان عقب نشینی کردند؟ و اگر جواب مثبت هست چرا؟

پاسخ : حقیقتا فکر نمی‌کنم پاسخ های قبلی ما روشن نبوده باشد. پاسخ ما کاملا روشن است. ما در خصوص برجام مذاکره مجدد نخواهیم داشت. در خصوص مسائلی هم که به منطقه مربوط است باید با منطقه صحبت کنیم. در خصوص موضوعاتی هم که به  امنیت ملی ، مصالح عالیه نظام و به امور دفاعی مملکت بر می‌گردد نه با کسی صحبت و شوخی داریم و نه به کسی اجازه شوخی در این حوزه‌ها را می دهیم. پیام ما کاملا روشن بوده و سالها ادبیات و مقاومت ما این را نشان داده است. البته هر کسی مختار است نظرات خودش را بگوید ولی بهتر از هرکسی می دانند که ریشه‌های نا آرامی در منطقه چیست. همین امروز که من در خدمت شما هستم سیل صادرات اسلحه‌های خاص و پیشرفته به منطقه و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در حال انجام است و منطقه را به زرادخانه ای از سلاح های مختلف و کشنده خودشان تبدیل کرده اند، در حالیکه امروز مردم یمن زیر بمباران و محاصره هستند و بیماری‌های مختلفی را در آنجا ایجاد کرده اند. طبق آمارهای سازمان ملل بیست میلیون یمنی در گرسنگی شدید قرار دارند. با همه این احوالات، متجاوزین را به کشنده ترین سلاح ها تجهیز می‌کنند. این کشورها در جایگاهی نیستند که بتوانند این مسائل را مطرح کنند. منبع، ریشه و اساس نا امنی کاملا مشخص است. مداخله جویی‌های آنها باید پایان داده شود.

پرسش: با وجود اینکه روابط ایران و سوریه در سطح بالایی قرار دارد. مناسبات اقتصادی و مشارکت ایران در پروژه‌های این کشور سطحش ضعیف است و چرا دیپلماسی اقتصادی در این زمینه ضعیف عمل کرده است؟

پاسخ : البته دیپلماسی اقتصادی مکمل وظایف دستگاه‌های مسئول است و اینطور نیست که ما در حوزه‌های اقتصادی، پروژه‌ها و همکاری‌هایمان  را نداشته باشیم. البته محدودیت هایی داریم. اصل این سوال باید معطوف شود به دستگاه‌های مسئولی که پرونده سوریه و موضوعات اقتصادی را در حوزه سرمایه گذاری و تجارت و ...  را در دستور کار دارند و پیگیری می‌کنند. دیپلماسی اقتصادی به صورت جدی این موضوع را دستور کار داشته و در تمامی‌گفتگوها و مذاکرات در بالاترین سطح مطرح شده است. بخشی از گفتگوهای مطرح شده بین وزیر امور خارجه و همتای سوری اش در تهران حول همین موضوعات بوده است. البته تاکید می‌کنم وزارت امور خارجه نمی‌تواند پاسخگوی وظایف تمامی دستگاه‌هاباشد. وزارت امور خارجه نقش کاملا مشخصی در حوزه‌های همکاری‌های بین المللی  و روابط خارجی دارد.

پرسش: در خصوص برجام ما زمانی مشکل خروج آمریکا از برجام را داشتیم و اروپایی‌هایی به خاطر  آمریکا با ایران همکاری نمی‌کردند. نگرانی که الان برخی از نمایندگان مجلس و کارشناسان سیاسی و برخی از نمایندگان در کمیسیون‌های سیاسی مطرح می‌کنند این است که ما نگرانی و کارشکنی برخی از کشورهای منطقه را داریم. نگران هستند که بعد از روی کار آمدن بایدن نتیجه ای را بتوانیم به دست بیاوریم که به نفع ما ایرانی‌ها باشد. آیا شما این را تایید می‌کنید که کشورهای منطقه در این مورد نگران هستند و آیا در این خصوص موضع گیری خاصی هم خواهید داشت ؟ آنها می  توانند دخالت کنند یا خیر؟

پاسخ: اولاً این که عمومی سازی از سوالات، کمک نمی‌کند وقتی درباره کشورهای منطقه صحبت می‌کنید باید در نظر بگیرید که ایران با ۱۵ کشور از شمال با کشورهای آسیای مرکزی با قفقاز با ترکیه با عراق با کشورهای حاشیه خلیج فارس با پاکستان و افغانستان در این حوزه همسایه است. ما وقتی می‌گوییم کشورهای منطقه، باید حواسمان باشد که کشورهای منطقه همه دوست ایران هستند. ما با افغانستان، پاکستان و عراق روابط نزدیکی داریم. مسیرها و مجاری مختلفی در حال کار است. با آسیای مرکزی، قفقاز، در حوزه خلیج فارس هم به همین شکل. به غیر از عراق، در خصوص گفتگوهای راهبردی و مشورتی سفر معاون وزیر خارجه را به عمان داشتیم. کویت قطر و امارات همچنین با کشورهای دیگر. یکی دو کشور هم هستند که سعی می‌کنند به نیابت از بقیه صحبت کنند در حالی که هیچ نیابتی ندارند. و برای چیزهایی که بعضاً میشنویم ارزشی قائل نیستیم؛ چرا که آنچه که مربوط به برجام است که در برجام نوشته شده است. این مسائل نیز مسکوت گذاشته نشده است و مشروط به آینده هم نمانده است که بخواهد درباره اش گفتگویی صورت بگیرد. آنچه که مربوط به منطقه است را سالهاست گفته‌ایم. کشورهایی که سعی کرده‌اند امنیتشان را از بیرون بخرند به ضرر امنیت منطقه عمل کرده اند و تبدیل به بازار اسلحه و بازار سلاح های کشورهای دیگر و منبع تجاوز شده اند. از شاخ آفریقا تا جنوب شرق آسیا دخالت می‌کنند. سیاستهای تهاجمی در پیش گرفتند به همسایگان خودشان بیرحمانه حمله می‌کنند روزی که این اقدامات را متوقف کنند و به این بلوغ برسند که در داخل منطقه باید مسائل منطقه را حل کنند و نمی‌توانند با اجاره دادن به کشورهایی که خودشان ناقض امنیت کشورهای منطقه هستند امنیت خود را به دست آورند؛ آن روز روزی خواهد بود که بتوانیم در قالب ترتیبات امنیتی منطقه‌ای در خصوص منطقه با هم گفتگو کنیم. لذا آنچه که مربوط به برجام است؛ گفتگو شده است. اما درباره آنچه که مربوط به منطقه است همواره آغوشمان برای گفتگو باز بوده است. اشتباهات خودشان را تصحیح کنند و برگردند. البته طبیعی است که همه کشورها باید به واقعیت های روی زمین توجه کرده و به اندازه شان و جایگاه خودشان صحبت کنند. مطمئناً همه کشورها در یک فرآیند محترمانه به ویژه در این منطقه، خواهند توانست که ترتیبات پایدار منطقه‌ای را ایجاد کنند. آنهایی که نگران هستند، نگرانی بی جایی دارند. پیشنهاد می‌کنیم که هر چه زودتر به ترتیبات منطقه ای که همه از آن استقبال کردند، بپیوندند که برای منطقه و برای خودشان بهتر خواهد بود.

پرسش: اخیراً در فضای رسانه‌ای گزارشاتی منتشر شد مبنی بر اینکه ظاهراً تاسیسات جدید و پروژه‌های عمرانی جدیدی در سایت فردو در دست اقدام است. می خواستم اگر ممکن است در این زمینه اعلام نظر بفرمایید. خبر دیگری نیز درباره سفر آقای قالیباف در رابطه با مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی‌به روسیه و چین منتشر شده است. این امر را تایید می‌فرمایید یا خیر؟

پاسخ : در خصوص مصوبه اخیر مجلس و سفر آقای قالیباف به روسیه من چنین چیزی را نشنیده‌ام و البته مرسوم هم نیست. رئیس محترم مجلس همواره طبق ظرفیت‌های خودشان سفرهایی را به کشورهای مختلف داشته اند. حتماً هم ما به عنوان وزارت امور خارجه این سفر ها را تسهیل کرده ایم ولی ارتباط را نه متوجه شدم و نه شنیده ام.

در خصوص سوال اول شما این تأسیسات چیز جدیدی نیست و تمامی اقدامات خود را زیر نظر آژانس انجام می دهیم. به آژانس اطلاع داده شده است.  از سویی تمامی این دست ساخت و سازها زیر نظر آژانس انجام می‌شود و از سوی دیگر به آژانس اطلاع داده شده است.