مصاحبه علی باقری با فرید زکریا، مجری برنامه جی‌پی‌اِس
متن مصاحبه علی باقری کنی، سرپرست وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، با فرید زکریا ، مجری برنامه جی‌پی‌اِس شبکه سی‌ان‌ان در نیویورک
فرید زکریا: بسیار خوب، آقای وزیر امور خارجه، از این‌که در این برنامه حضور پیدا کردید، سپاسگزارم. اولین سوال من مربوط به خبری است که سی‌ان‌ان منتشر کرده است؛ این خبر به اطلاعاتی اشاره دارد که دولت آمریکا دریافت نموده است. شورای امنیت ملی اطلاعاتی را به سرویس‌های اطلاعاتی منتقل کرده که خبر از توطئه‌ای توسط [جمهوری اسلامی] ایران برای ترور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در تلافی ترور [ سردار شهید] قاسم سلیمانی، فرمانده ارشد ایرانی که در دوران دولت ترامپ رخ داد، می‌دهد. در این باره چه می‌توانید بگویید؟
باقری: همان‌طور که می‌دانید، جمهوری اسلامی ایران بلافاصله پس از ترور ژنرال سلیمانی، موضوع پیگیری حقوقی و قضایی این ترور را آغاز کرد؛ هم در دادگاه‌های داخلی ایران و هم از طریق استفاده از ظرفیت‌های حقوقی و قضایی بین‌المللی برای تحت پیگرد قرار دادن آمران، عاملان و مباشران این ترور. لذا، جمهوری اسلامی ایران از همه ظرفیت‌های قانونی، چه در عرصه داخلی و چه در عرصه بین‌المللی، استفاده خواهد کرد تا عدالت در این پرونده حاکم شود.
فرید زکریا: اما پس از ترور [ سردار شهید] قاسم سلیمانی، دولت ایران وعده انتقام داد. همچنین خبری جداگانه از چند ماه پیش وجود دارد که بیان‌گر وجود تلاش یا توطئه‌ای برای ترور جان بولتون، مشاور امنیت ملی وقت، بود. آیا ایران چنین تلاش‌هایی را انجام داده است؟ آیا می‌توانید تلاش برای ترور بولتون را نیز تکذیب نمایید؟
سرپرست وزارت امور خارجه: فکر می‌کنم نکات مورد اشاره شما به مسائل داخلی آمریکا و اختلافات موجود بین جناح‌ها و جریان‌های داخلی آمریکا، ارتباط دارد.
فرید زکریا: می‌فرمایید دولت ایران هیچ‌گونه ارتباطی، به هیچ شکلی، با فرد ۲۰ ساله‌ای که تلاش داشت دونالد ترامپ را ترور کند، نداشته و ندارد؟
باقری: عرض کردم؛ جمهوری اسلامی ایران صرفاً از سازوکارهای حقوقی و قضایی قانونی داخلی و بین‌المللی برای احقاق حقوق خود و همین‌طور به دست عدالت سپردنِ آمران، عاملان و مباشران این ترور جنایتکارانه استفاده کرده و خواهد کرد.
فرید زکریا: اجازه دهید در مورد آن‌چه در حال حاضر در غزه و [اراضی تحت اشغال رژیم] اسرائیل می‌گذرد، بپرسم. جنگ همچنان ادامه دارد و مایلم بدانم آیا شما معتقدید که حزب‌الله، شبه‌نظامیان لبنانی، به اندازه‌ای تهدید شده‌اند که ممکن است به این جنگ کشیده شوند، یا این‌که به حمایت از حماس تصمیم به ورود به جنگ می‌گیرند؟ نظر شما درباره امکان گسترش این جنگ در شمال [لبنان] چیست؟
سرپرست دستگاه سیاست خارجی: همه می‌دانند که درگیری در جنوب لبنان ریشه در جنایت صهیونیست‌ها در غزه دارد. در طول بیش از ۹ ماه گذشته، به‌خاطر استمرار جنایت و نسل‌کشی توسط صهیونیست‌ها در غزه، حوزه‌های مختلف مقاومت در منطقه علیه صهیونیست‌ها فعال شده است. لذا، هر زمان که جنایت صهیونیست‌ها در غزه پایان یابد، بدیهی است که می‌شود انتظار داشت که مقاومت در دیگر عرصه‌ها اقدامی انجام ندهد. اما تا زمانی که جنایت و نسل‌کشی صهیونیست‌ها در غزه ادامه داشته باشد، قاعدتاً این حق مقاومت است که از بر اساس مصالح خود اقدام کند.
فرید زکریا: آیا ممکن است این جنگ گسترش یابد؟ مقصودم این است که حزب‌الله تاکنون نسبتاً خوددار بوده و [رژیم] اسرائیل نیز در آن جبهه از خود خویشتن‌داری نشان داده است. آیا خطر تشدید وضعیت وجود دارد؟
باقری: ما به‌عنوان جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه از تشدید تنش در منطقه و تسری درگیری از غزه به خارج از غزه استقبال نکرده و نمی‌کنیم. اما این صهیونیست‌ها هستند که بارها لبنان را تهدید کرده‌اند. به نظر می‌رسد که عدم موفقیت‌ها و ناکامی‌های صهیونیست‌ها آن‌ها را به این سمت می‌کشد که با تسری‌بخشی تنش به دیگر مناطق، ناکامی‌ها و عدم موفقیت‌های خودشان در غزه را جبران نمایند. اما این به‌اصطلاح رویکرد صهیونیست‌ها، یعنی تسری درگیری و تنش به دیگر مناطق در سطح منطقه، یک خطای راهبردی است که قطعاً نه‌تنها سودی برای صهیونیست‌ها نخواهد داشت، بلکه آن‌ها را وارد مخاطرات جدی خواهد کرد.
فرید زکریا: شما درباره محور مقاومت و نحوه واکنش آن به اقدامات [رژیم] اسرائیل صحبت کرده‌اید. شما حزب‌الله در شمال، حماس، حوثی‌ها و شبه‌نظامیان شیعه در عراق را دارید. هدف نهایی چیست؟ مقصود از این موشک‌ها چیست؟ بسیاری از این موشک‌ها به سمت اهداف آمریکایی شلیک می‌شوند. در نهایت،[رژیم] اسرائیل همچنان به جنگ در غزه ادامه می‌دهد، حماس و زیرساخت‌های آن نابود شده‌اند. شاید محمد ضیف، فرمانده حمله حماس، کشته شده باشد. هدف از حملات مداوم از سوی حوثی‌ها و موشک‌های حزب‌الله چیست؟ هدف غائی چیست؟
سرپرست دستگاه سیاست خارجی: جنایتی که صهیونیست‌ها در طول ۹ ماه گذشته انجام داده‌اند هیچ‌گاه نتوانست شرایط را به نفع صهیونیست‌ها رقم بزند. هرچه جنایت صهیونیست‌ها بیشتر شد، شرایط بیشتر به ضرر آن‌ها تغییر پیدا کرد. قبل از ۷ اکتبر، هیچ‌گاه چنین انسجام و هم‌افزایی میان جریان‌های مقاومت در سطح منطقه وجود نداشت؛ اما اکنون وجود دارد. پیش از ۷ اکتبر، هیچ‌گاه از سوی عراق یا یمن تهدیدی متوجه اسرائیلی‌ها نبود، اما پس از هفت اکتبر این اتفاق افتاده است. قبل از ۷ اکتبر هیچ‌گاه تهدید مستقیمی از طرف جمهوری اسلامی ایران علیه رژیم صهیونیستی نبود، اما پس از این‌که صهیونیست‌ها به سفارت ایران در دمشق حمله کرده و چند تن از فرماندهان عالی‌رتبه ایرانی را به شهادت رساندند، مجبور شدند پذیرای موشک‌های ایرانی در داخل سرزمین‌های اشغالی باشند. لذا، در طول این ۹ ماه هرچه جنایت صهیونیست‌ها استمرار پیدا کرده یا تشدید شده، تهدیدات علیه آن‌ها عینی‌تر شده است. لذا، هرچه از این مقطع زمانی به جلوتر برویم، امکان دارد ظرفیت‌های جدید دیگری علیه صهیونیست‌ها در سطح منطقه فعال شود. لذا، تنها راهی که می‌تواند صهیونیست‌ها را از مواجهه با مخاطرات بیشتر نجات بدهد، توقف جنایت و نسل‌کشی در غزه است.
فرید زکریا: آیا از راه‌حل دو دولتی حمایت می‌کنید؟
سرپرست وزارت امور خارجه کشورمان: ببینید، چرا من و شما این‌جا بنشینیم و درباره مردم فلسطین تصمیم بگیریم؟ چرا دموکراسی برای مردم آمریکا خوب و راه حل باشد، برای مردم دیگر کشورها و مناطق خوب و راه حل باشد، اما برای مردم فلسطین راه حل نباشد؟ چرا اجازه ندهیم که مردم فلسطین خودشان درباره آینده خودشان تصمیم بگیرند؟ ما پیشنهادمان این است که همه‌پرسی با مشارکت همه مردم فلسطین برگزار شود؛ چه آن‌هایی که اکنون در داخل سرزمین‌های اشغالی هستند، چه آن‌هایی که به‌خاطر فشار صهیونیست‌ها مجبور شدند سرزمین‌های اشغالی را ترک نمایند؛ چه مسلمان، چه مسیحی، و چه یهودی در این همه‌پرسی شرکت کنند و درباره آینده کشور و سازوکارهای سیاسی خود تصمیم بگیرند.[این ] مردم فلسطین [هستند که] حق دارند درباره سرنوشت خودشان تصمیم بگیرند، نه دیگران.
فرید زکریا: آیا تمام یهودیانی که از کشورهای خاورمیانه از مصر تا عراق و سوریه رانده شده‌اند نیز باید حق رأی داشته باشند؟ یعنی اگر می‌گویید پناهندگان فلسطینی حق رأی داشته باشند، چرا پناهندگان یهودی حق رأی نداشته باشند؟
باقری: هر کسی که متعلق به سرزمین اصلی فلسطین است؛ نه یهودی‌ها یا کسانی دیگری که وارداتی هستند به سرزمین‌های اشغالی، بلکه هر کسی که متعلق به سرزمین اصلی فلسطین است، آن‌ها می‌توانند در مورد سرزمین خودشان تصمیم بگیرند. چرا باید در نیویورک، واشنگتن، بروکسل یا جای دیگر دنیا در مورد مردم فلسطین تصمیم گرفته بشود؟ چه کسی چنین حقی را به دیگران داده است؟ آیا مردم فلسطین چنین حقی را به کسانی که در نیویورک نشسته‌اند داده‌اند تا برای آنان تصمیم بگیرند؟ چرا اجازه نمی‌دهیم مردم فلسطین خودشان درباره آینده خودشان تصمیم بگیرند؟ این به نظر من منطقی‌ترین، دموکراتیک‌ترین و پایدارترین راه حل است.
فرید زکریا: متوجه شده‌ام که شما درباره احتمال مذاکرات هسته‌ای و حتی حرکت به سمت نوعی توافق هسته‌ای جدید یا بازگشت به توافق قبلی صحبت کرده‌اید. مقامات ایرانی برای سال‌ها بسیار واضح گفته‌اند که ایران نمی‌خواهد به سلاح‌های هسته‌ای دست یابد. گفته شده که فتوایی از سوی [امام] خمینی و [آیت‌الله] خامنه‌ای علیه سلاح‌های هسته‌ای وجود دارد. اما این روزها کمتر درباره آن صحبت می‌شود. آیا از نگاه ایران توسعه سلاح‌های هسته‌ای حرام است؟ آیا این امکان توسط امام خمینی و رهبر کنونی [آیت‌الله سید] علی خامنه‌ای منتفی اعلام شده است؟
سرپرست دستگاه سیاست خارجی: نکته اول این‌که من و هیچ شخص دیگری در ایران درباره توافق جدید صحبت نکرده و نمی‌کند. ما یک توافقی داریم[که] در سال ۲۰۱۵ [منعقد شده است]؛ این توافق با موافقت ایران و 1+5 نهایی شد. آمریکا از این توافق کنار کشید، و باعث شد توافق صدمه ببیند. ما هنوز عضو برجام هستیم. آمریکا هنوز به برجام نتوانسته است برگردد، لذا هدفی که تعقیب می‌کنیم، احیای توافق سال ۲۰۱۵ است. ما به دنبال توافق جدیدی نیستیم. اما نکته دوم؛ ما در موضوع هسته‌ای تلاش‌مان این است که از همه ظرفیت‌هایی که در چارچوب معاهده ام‌پی‌تی و توافقنامه پادمان برای جمهوری اسلامی ایران فراهم است استفاده کنیم. نیازی نداریم که به ظرفیت‌های خارج از چارچوب معاهده ام‌پی‌تی یا توافقنامه پادمان فکر کنیم.
فرید زکریا: شما به صراحت به سوال من پاسخ نمی‌دهید. مجدداً می‌پرسم: آیا همچنان سیاست دولت ایران ممنوعیت توسعه سلاح‌های هسته‌ای به‌دلیل فتوای هر دو رهبر معظم ایران است؟
سرپرست وزارت امور خارجه: این فتوای رهبری ایران است؛ رهبری ایران هم عالی‌ترین مرجع دینی در ایران است، و هم عالی‌ترین مرجع حکومت ایران است. لذا دستور و فتوایی که ایشان صادر می‌کنند برای تمامی اجزای حکومت لازم الاجراست، و هیچ‌کس نمی‌تواند از آن تخطی کند و نخواهد کرد.
فرید زکریا: اجازه دهید درباره خبری که در مورد موافقت ولیعهد عربستان سعودی برای سفر رسمی‌به ایران منتشر شده است بپرسم. این خبر صحت دارد؟ آیا روابط فی‌مابین رو به بهبود است؟
باقری: صحبت‌هایی بین دو طرف برای سفر سران دو کشور به تهران و ریاض انجام گرفته است و این مسئله در دستور کار وزارت خارجه‌های دو کشور قرار دارد و در دست پیگیری است.
فرید زکریا: هیچ سفری برنامه‌ریزی نشده است؟
سرپرست دستگاه سیاست خارجی: در سطح سران هنوز سفری انجام نشده است، اما این موضوع هم در دستور طرف ایرانی و هم طرف سعودی قرار دارد.
فرید زکریا: شما اساساً با توافق هسته‌ای ایران مخالف بودید. شما به‌عنوان یک تندرو در نظام ایران دیده می‌شوید. در مجلس [شورای اسلامی] علیه توافق هسته‌ای استدلال کردید؛ و همچنین علیه رئیس‌جمهور [وقت، حجت‌الاسلام حسن] روحانی و وزیر امور خارجه [وقت، محمد جواد] ظریف استدلال کردید. اکنون افرادی که در انتخابات پیروز شده‌اند از همان بخش سیستم سیاسی ایران می‌آیند که گاهاً اصلاح‌طلب یا میانه‌رو نامیده می‌شوند. آیا به این معناست که سیاست خارجی ایران تغییر خواهد کرد؟ رقبای شما در حال رسیدن به قدرت هستند.
سرپرست وزارت امور خارجه: در واقع عبارت تندرو یا میانه‌رو چیزهایی است که در چارچوب دسته‌بندی‌های سیاسی غرب تعریف می‌شود؛ ما در ایران چیزی تحت عنوان تندرو و میانه‌رو نداریم. افکار مختلفی برای اداره حکومت وجود دارد و این یک واقعیت است، اما تندرو یا غیرتندرو نداریم. قاعدتاً این امر نشان‌دهنده آزادی، دموکراسی و نشاط سیاسی در ایران است که مردم می‌توانند بر اساس اولویت‌هایی که تشخیص می‌دهند، افراد یا جریان‌های گوناگونی را در دوره‌های زمانی مختلف برگزینند؛ این واقعیت چیزیست که آمریکایی‌ها و برخی کشورهای غربی نمی‌خواهند باور کنند. دموکراسی در ایران یک واقعیت است و الزامات و اقتضائات خود را دارد. ما به این دموکراسی افتخار می‌کنیم و به آن می‌بالیم. طبیعی است که این دموکراسی باعث رشد و پیشرفت کشور و ملت ما خواهد بود.
فرید زکریا: اما این نوع دموکراسی غیرمعمول است، زیرا کسی که به تازگی در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شده است، دو بار از نامزدی در انتخابات منع و ردصلاحیت شده بود، اما در نهایت توانست توسط شورای نگهبان تایید صلاحیت شود. آیا می‌گویید که دیدگاه‌های ایشان و شما یکسان هستند؟
باقری: ایشان به این تعبیری که شما اشاره کردید رد صلاحیت نشده‌اند؛ چراکه ایشان قبل از انتخابات ریاست جمهوری به‌عنوان نماینده پارلمان مشغول انجام وظیفه بوده‌اند، و چندین دوره هم در پارلمان حضور داشتند. جناب آقای پزشکیان قبلاً نماینده مجلس [شورای اسلامی] بودند، مدتی بعد هم نامزد انتخابات ریاست جمهوری شدند. ایشان در حال حاضر رئیس جمهوری اسلامی ایران و در واقع رئیس کشور من هستند؛ همه مردم ایران ایشان را به‌عنوان رئیس جمهور می‌پذیرند و قبول دارند.
فرید زکریا: آیا با دیدگاه‌های ایشان در مورد حجاب موافق هستید؟
سرپرست دستگاه سیاست خارجی: آقای رئیس جمهور مسئول اصلی اجرای قوانین در کشور هستند. قطعاً ایشان در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران کشور را اداره خواهند نمود. قوانین مختلف در حوزه‌های مختلف قاعدتاً مد نظر همه خواهد بود، و همه باید آن را قبول کنند؛ این یک امر طبیعی است.
فرید زکریا: مطمئن نیستم پاسخ شما را درست متوجه شدم. ایشان می‌گوید مردم نباید به زنان بگویند که چه بپوشند. ایشان چیزهایی گفته‌اند که نشان می‌دهد با اجرای سخت‌گیرانه[قانون] حجاب موافق نیست. آیا با ایشان موافقید؟
سرپرست وزارت امور خارجه: ایشان نگفته‌اند که قانون اجرا نشود. اگر کسی در هر جایگاهی هم باشد که آن قانون را درست یا کامل نداند و یا [به‌صورت] ناقص بداند، قاعدتاً در یک جامعه دموکراتیک باید به دنبال تغییر قانون از مسیر قانونی بود.
فرید زکریا: رهبر معظم شما ۸۵ ساله است. صحبت‌هایی درباره این احتمال وجود دارد که مرحله بعدی ممکن است جانشین دیگری به‌عنوان رهبر معظم نباشد، بلکه ممکن است یک شورای رهبری یا تغییراتی در نحوه تنظیم این سیستم در ایران وجود داشته باشد. آیا این احتمال وجود دارد یا شاهد جانشینی دیگری برای [آیت‌الله سید] علی خامنه‌ای خواهیم بود؟
باقری: ما در قانون اساسی قبلی‌مان، هم رهبری بود و هم شورای رهبری. اما از چند دهه قبل که قانون اساسی ما ترمیم شد، شورای رهبری از قانون اساسی حذف شد و صرفاً یک فرد به‌عنوان رهبر عالی ایران در جایگاه عالی اداره کشور قرار گرفت. لذا، اکنون چیزی تحت عنوان شورای رهبری در قانون اساسی نداریم.
فرید زکریا: اجازه دهید مطمئن شوم که پاسخ شما [به سوالی که ابتدای برنامه پرسیدم] را درست متوجه شده‌ام یا خیر. آیا به‌طور قاطعانه انکار می‌کنید که ایران یا هیچ عنصری از ایران، سپاه پاسداران و شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران، هیچ‌گونه برنامه‌ای برای تلاش به ترور دونالد ترامپ نداشته‌اند؟
سرپرست دستگاه سیاست خارجی کشورمان: همان‌طور که به شما صراحتاً عرض کردم؛ ما صرفاً از چهارچوب‌ها و سازوکارهای حقوقی و قضایی داخلی خودمان و سازوکارهای حقوقی و قضایی بین‌المللی برای اجرای عدالت در مورد آمران، عاملان و مباشران ترور سردار سلیمانی استفاده کرده و استفاده خواهیم کرد.
فرید زکریا: اما این به معنای اقدامات غیرخشونت‌آمیز است. وقتی می‌گویید اقدامات قانونی و قضایی، منظور شما دادگاه‌های بین‌المللی و چیزهایی از این قبیل است؟
سرپرست وزارت امور خارجه: عرض کردم؛ ما فقط از سازوکارهای حقوقی و قضایی قانونی داخلی و بین‌المللی استفاده کردیم و خواهیم کرد. این حق ما است. آمریکایی‌ها به صراحت اعلام کرده‌اند که فرمانده عالی نظامی ایران را ترور کردند. طبیعی است که ما به این ترور باید رسیدگی کنیم و کسانی که در این عرصه متهم هستند، باید توسط دادگاه صالحه محاکمه و بر اساس حکم دادگاه مجازات شوند.