نشست سخنگوی وزارت امور خارجه با اصحاب رسانه، ۱۹ آبان ماه۱۴۰۴
.
سؤال:
اخیراً رئیس‌جمهور آمریکا با صراحت اعلام کرد که حمله رژیم صهیونیستی به ایران از همان روز اول با فرماندهی کامل وی بوده و بدین ترتیب دروغ بودن ادعای وزیر خارجه‌اش که گفته بود آمریکا هیچ نقشی در حمله رژیم صهیونیستی ندارد، آشکار شد. البته رئیس‌جمهور آمریکا بارها با افتخار از تعرض نظامی‌به ایران یاد کرده بود، ولی این اولین بار بود که مسئولیت راهبری حملات صهیونیست‌ها را هم پذیرفت.
وزیر خارجه کشورمان نیز در نخستین روزهای پس از تجاوز تأکید کرد که دریافت غرامت از دولت آمریکا در دستور کار و پیگیری دستگاه سیاست خارجی قرار دارد و حتی آن را پیش‌شرط هرگونه مذاکره با آمریکا اعلام کرد.
سؤال من این است که اکنون با استناد به این اعتراف ترامپ که سندی برای استیفای حقوق ملت ایران نزد مجامع حقوق بین‌المللی به شمار می‌رود، وزارت امور خارجه چه اقدام‌هایی برای پاسخگو کردن دولتمردان آمریکا در قبال این جنایت و به ویژه دریافت غرامت از سوی آنان انجام داده و چه برنامه‌هایی را در دستور کار دارد؟
پاسخ:
این یکی از جدیدترین دلایل و شواهد بسیار روشن مبنی بر مشارکت قطعی آمریکا در تهاجم نظامی علیه جمهوری اسلامی ایران است. برای ما تردیدی وجود نداشت؛ آمریکا از همان ابتدای جنگ همدستی فعال در ارتکاب این جنایت داشته و بعد از آن نیز رسماً وارد جنگ شد. بنابراین از این حیث تحول جدیدی محسوب نمی‌شود.
اما اینکه رئیس جمهور آمریکا صراحتاً اعتراف می‌کند که «من به نوعی مسئولیت کامل یا فرماندهی کامل این تجاوز نظامی را بر عهده داشتم» و ادعای قبلی وزیر خارجه این کشور در ۲۳ خرداد را صراحتاً رد می‌کند—چون قبلاً وزیر خارجه آمریکا گفته بود که «ما هیچ نقشی نداریم، این یک اقدام یک‌جانبه از سوی رژیم صهیونیستی است»—این اعتراف صریح به ارتکاب یک جنایت بین‌المللی، مسئولیت کامل دولت آمریکا را در پی دارد.
ما بلافاصله، در امتداد اقدامات دیگری که برای مستندسازی جنایت آمریکا و رژیم صهیونیستی انجام داده بودیم، این ادعای رئیس‌جمهور آمریکا را به عنوان سند در سازمان ملل متحد و شورای امنیت ثبت کردیم. قطعاً این اعتراف به عنوان یکی از دلایل روشن مشارکت آمریکا در این اقدام تجاوزکارانه، در هر محکمه‌ای مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
همان‌طور که قبلاً هم عرض کردم، موضوع مستندسازی تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی و آمریکا را با جدیت دنبال می‌کنیم و همچنین بررسی تمامی امکانات موجود در سطح بین‌المللی برای تظلم‌خواهی و طرح دعوا علیه آمریکا، موضوعی است که با همکاری معاونت حقوقی ریاست جمهوری و قوه قضاییه به صورت جدی در حال انجام است.
سؤال :
اخیراً شایعات و اخباری مطرح شد از جمله در خصوص شما مبنی بر اینکه قرار است شما به عنوان نماینده جدید ایران راهی نیویورک شوید. از آن طرف اخباری هم مطرح شد در مورد انتصاب سفرا که از آقای عبدالناصر همتی به عنوان سفیر جدید ایران در ایتالیا نام برده شد، یا گزینه‌هایی در مورد سفارت ایران در روسیه مطرح شد. حالا انتقاداتی هم همواره مطرح بوده که از بدنه خارج از وزارت خارجه در واقع انتصابات صورت نگیرد. آیا این شایعات و این اخبار را تأیید می‌کنید؟
یک سؤال هم در مورد اظهارات اخیر آقای گروسی داشتم که دوباره در مورد اورانیوم غنی‌شده ایران و ذخایر ایران صحبت کرده و از توانایی ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای سخن به میان آورده و گفته که گفتگوها با ایران در مورد بازرسی‌ها در جریان است. نظرتان در مورد این اظهارات و اینکه آیا گفتگوها بین ایران و آژانس، حالا غیر از گفتگوهایی که بین آقای وزیر و آقای گروسی در جریان است، آیا گفتگویی بین ایران و آژانس در این خصوص در جریان است یا خیر؟
پاسخ:
در مورد سؤال اول‌تان، انتخاب سفرا یک روند خیلی مشخصی دارد. اولاً سفیر نماینده وزیر امور خارجه یا وزارت امور خارجه نیست؛ سفیر مثل همه کشورها نماینده نظام و حاکمیت در کشور پذیرنده است. بنابراین روند انتخاب و تصمیم‌گیری در مورد نامزدهای یک مسئولیت در نمایندگی خارجی کشور هم با هماهنگی و مشارکت وزارت امور خارجه و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط صورت می‌گیرد.
من دو مورد که الان قطعی شده را خدمتتان عرض می‌کنم؛ آقای فتحعلی برای هند انتخاب شدند و به محل ماموریت اعزام شدند و آقای عباس طالبی‌فر برای کره شمالی انتخاب شدند. در مورد سایر جاهایی که مطرح شده، در مورد رم و روسیه روند ادامه دارد. در مورد رم یک مقدار فرایند جدی‌تر شده است. به محض اینکه قطعی شود، در مورد فرد انتخاب‌شده برای آنجا ما حتماً مثل همیشه اطلاع‌رسانی خواهیم کرد. بنده هم که خدمتتان هستم، می‌بینید که خدمت شما خواهم بود. من مادامی‌که وزیر محترم صلاح بدانند، با قوت و جدیت به این مسئولیت که به نظر بنده مسئولیت مهمی در جهان است ادامه خواهم داد، مگر اینکه شما بخواهید برای من شغل دیگری پیدا کنید.
در مورد سوال دوم) شخص مدیرکل (آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) نه تنها در گزارش‌هایش بلکه در مصاحبه‌هایی که انجام داده -همین مصاحبه‌ای که اخیراً انجام داد- تصریح کرده که برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است. هیچ دلیل و مدرکی برای اینکه ایران از مسیر صلح‌آمیز منحرف شده باشد وجود ندارد. ما همیشه چیزی که از آژانس و مدیرکل مطالبه کرده‌ایم این بوده که بر اساس مسئولیت‌ها و صلاحیت‌های فنی خود در مورد موضوع هسته‌ای ایران اعلام نظر کند، از گمانه‌زنی‌هایی که مطلقاً هیچ مبنایی ندارد و صرفاً تکرار ادعاها و حدسیات طرف‌های غربی است پرهیز کند. کماکان این مطالبه را از آژانس و شخص مدیرکل داریم.
سؤال :
هفته گذشته ادعای رژیم اسرائیل درباره تلاش ایران برای سوء قصد به سفیر این رژیم در مکزیک موج خبری بزرگی—اگرچه خیلی کوتاه—ایجاد کرد. سفارت ایران این ادعا را سخیف و مضحک دانست و دولت مکزیک هم آن را تکذیب کرد. پس از گذشت چند روز از این موضوع و به نوعی فروکش کردن التهابات، تحلیل شما از این اتهام‌زنی چیست و با چه هدفی صورت می‌گیرد؟
پاسخ :
سفارت ما اعلام کرده بود که این ادعا به قدری مضحک و سخیف است که فکر کردیم نیازی به اعلام نظر سخنگو ندارد. الان که شما سؤال را مطرح کردید، موضوع روشن‌تر از قبل شده و من هم خدمتتان عرض می‌کنم.
همان‌طور که سفارت ایران اعلام کرده، این یک ادعای بی‌اساس و واقعاً مضحک بود. آنها معتقد هستند که در سال ۲۰۲۴ یک چنین برنامه‌ای وجود داشته است. کافی است به نمونه‌های مشابه نگاهی بیندازید؛ مثلاً موردی که در رابطه با استرالیا مطرح شد و باعث شد متأسفانه مقام‌های استرالیایی با اعتماد ناصواب به ادعاهای سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی رژیم صهیونیستی، روابط دیرینه و دیرپای ایران و استرالیا را تخریب کنند.
یک نمونه بسیار روشن این است که مقامات رسمی‌پلیس استرالیا اعلام کردند که هیچ یک از چندین مورد حادثه علیه اهداف یهودی در استرالیا، هیچ ارتباطی با ایران ندارد؛ اما ظاهراً علیرغم این اعتراف صریح رسمی، کماکان ادعای خود را تکرار می‌کنند.
در مورد مکزیک هم همان الگو تکرار شد. انتخاب مکزیک جالب توجه است؛ یکی از دلایل آن، انتقام‌گیری از افکار عمومی مکزیک است که در ماه‌های اخیر نظرات خود را در اعتراض به نسل‌کشی در غزه خیلی صریح ابراز کردند. تلاش برای تخریب روابط دوستانه ایران با سایر کشورها یکی از برنامه‌های رژیم صهیونیستی است و لذا کل این موضوع ساختگی بود.
شما هم شاهد بودید که هم وزارت امور خارجه مکزیک و هم نهادهای اطلاعاتی آن کشور بیانیه دادند و تکذیب کردند که چنین موضوعی وجود داشته باشد.
سؤال:
واکنش وزارت خارجه نسبت به اظهارات وزیر خارجه فرانسه که برای مذاکره در خصوص پرونده هسته‌ای ایران اظهار علاقه‌مندی کرده چیست؟ آیا پرونده هسته‌ای ایران جز موضوعات بعدی نشست شورای حکام هست یا خیر و اگر بله چه مواردی قرار است بررسی شود؟
پاسخ:
اظهار علاقه‌مندی کفایت نمی‌کند، باید جدیت وحسن نیت خود را نشان بدهند که متأسفانه ما با فقدان چنین موضوعی مواجه هستیم.
نشست شورای حکام قاعدتاً به مجموعه‌ای از موضوعات فنی در حوزه هسته‌ای خواهد پرداخت. یکی از موضوعات، موضوع هسته‌ای ایران هم خواهد بود. این چیز عجیبی نیست. ما احتمال می‌دهیم که با توجه به اقدامی‌که سه کشور اروپایی و آمریکا در سطح شورای امنیت سازمان ملل انجام دادند برای بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت، احتمال دارد که در اینجا هم بخواهند یک انطباقی با آن اقدام خود در شورای امنیت انجام دهند. همکاران من در نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در وین با کشورهای عضو شورای حکام در ارتباط هستند و تلاش می‌کنیم که به بهترین وجه از منافع کشورمان در نشست آتی نیز صیانت کنیم.
سؤال:
کنفرانس بین المللی «حقوق بین الملل تحت تهاجم: تجاوز و دفاع» هفته آینده در تهران برگزار خواهد شد، هدف از برگزاری این کنفرانس چیست؟ توضیحات بیشتر در مورد این کنفرانس می‌فرمایید؟
پاسخ
این اجلاس به ابتکار وزارت امور خارجه و در دفتر مطالعات سیاسی بین‌المللی روز یکشنبه بیست و پنجم آبان برگزار خواهد شد. نمایندگان و صاحب‌نظران کشورهای مختلف در حوزه حقوق بین‌الملل و روابط بین‌الملل شرکت خواهند کرد. تمرکز اصلی بر هجمه نظامی رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه ایران خواهد بود، اما موضوعات متنوع است.
این نشست صرفاً در راستای تبیین ماهیت تجاوزکارانه و غیرقانونی اقدام رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه ایران نیست؛ ما در واقع یک کار بین‌المللی انجام می‌دهیم تا توجه جامعه جهانی را نسبت به روندی جلب کنیم که می‌تواند همه معیارها و هنجارهای بین‌المللی و حقوق بین‌الملل را نقض کند. اقدام رژیم صهیونیستی و آمریکا صرفاً علیه یک کشور مستقل نبود، بلکه علیه اصول و ضوابطی بود که طی ۸۰ سال گذشته، مبنای زیست مشترک جامعه بین‌المللی بوده است.
نمونه بسیار واضح از سیطره یک‌جانبه‌گرایی و آنچه به عنوان نظم مبتنی بر قاعده (Rule-Based Order) شناخته می‌شود، در جریان تهاجم نظامی رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه ایران مشاهده شد. بنابراین، این موضوع دغدغه کل جامعه بین‌المللی و کشورها است.
همچنین، نشانه‌هایی از تداوم این رویکرد بسیار خطرناک در سایر نقاط دنیا دیده می‌شود؛ علاوه بر منطقه غرب آسیا، در آمریکای لاتین و کارائیب نیز الگوبرداری‌هایی از اقدامات مبتنی بر استفاده از زور مشاهده می‌کنیم.
سؤال :
سؤال اولم این است که واشنگتن، در واقع آقای ترامپ گفته‌اند که تهران از واشنگتن خواسته که تحریم‌ها علیه ایران لغو شود. سؤالم این است که همین‌قدر مستقیم که آقای ترامپ گفتند، از ایشان درخواست کرده‌اید؟ و اینکه فرایند این درخواست چگونه بوده است؟
و سؤال دوم این است که دبیرکل ناتو مدعی شده که ایران با روسیه و چند کشور دیگر همدست شده تا قوانین جهانی را تضعیف کند. به عبارت دیگر، ما زمانی متهم بودیم که داریم منطقه خاورمیانه را به هم می‌ریزیم، اکنون متهم هستیم که شعاع این دایره را افزایش داده‌ایم و داریم کل دنیا را به هم می‌ریزیم. حالا می‌خواهم بپرسم که آیا ما می‌توانیم این اتهام را از نیمه پُر لیوان نگاه کنیم؟ در واقع، آیا می‌توان گفت دبیرکل ناتو به نوعی اعتراف کرده که ایران دیگر صرفاً یک بازیگر منطقه‌ای نیست، بلکه بخشی از راهبرد جهانی رقابت در عرصه اعمال نفوذ و قدرت شده است؟ آیا می‌توان چنین برداشتی را از صحبت‌های دبیرکل ناتو داشت؟
پاسخ:
البته که شما آزادید هر برداشتی را به عنوان یک تحلیلگر از این صحبت‌ها داشته باشید، اما در اینکه جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت معتبر و قاطع در دفاع از امنیت خود و در دفاع از صلح و امنیت منطقه‌ای مورد اجماع است، تردیدی وجود ندارد.
نکته مهم در رابطه با اظهارات دبیرکل ناتو این است که هر آنچه را خودشان انجام می‌دهند، دیگران را به آن متهم می‌کنند. این اصلاً نیازی به تحلیل ندارد؛ فقط کافی است واقعیت‌ها و حقایق را نگاه کنید. ببینید کدام طرف در جهت قانون‌شکنی و نقض حقوق بین‌الملل عمل کرده است: ایران یا کشورهای عضو ناتو؟ این موضوع فقط مربوط به دوران چند ماهه اخیر نیست؛ از زمانی که افغانستان را اشغال کردند و جنایاتی که در آنجا مرتکب شدند، و حتی پیش از آن، این روند ادامه داشته است.
اما در یک سال اخیر، این روند قانون‌شکنی و نقض حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد تبدیل به یک الگوی تکرار شونده شده و آمریکا به عنوان تأثیرگذارترین کشور عضو ناتو خود، مخل صلح و امنیت بین‌المللی است. بنابراین، حرف‌های دبیرکل ناتو صرفاً یک فرافکنی سخیف است و اتهام‌زنی به ایران، کشوری که خود قربانی قانون‌شکنی آمریکا و برخی دیگر از اعضای ناتو بوده است.
در مورد سؤال اول‌تان، ببینید رفع تحریم‌ها یک مطالبه مشروع ملت ایران است؛ لطفی نیست که آمریکا و دیگران بخواهند در مورد ایران اعمال کنند. در این چند دهه تضییع حقی به ناحق علیه مردم ایران صورت گرفته، تک‌تک ایرانیان مورد تحریم قرار گرفته‌اند. این تحریم‌ها جنایت علیه بشریت است به دلیل تبعات و آثاری که بر شهروندان ایرانی و بهره‌مندی آنان از حقوق بنیادین بشر ایجاد کرده است.
امر واضحی است؛ ما همیشه گفته‌ایم که در قبال اعتماد سازی درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌های ظالمانه‌ای که به ناحق علیه ایران اعمال شده باید رفع شود. لذا نیازی به بیان مستقیم یا از طریق کانال‌های غیررسمی نیست. ما صراحتاً اعلام کرده‌ایم و اکنون نیز اعلام می‌کنیم که رفع تحریم‌ها یکی از شروط و مبانی است که جمهوری اسلامی ایران همواره در هر گفت‌وگو با طرف‌های غربی به صورت جدی پیگیری خواهد کرد.
سؤال:
سؤالی داشتم درباره گزارش سالانه وزارت امور خارجه در مورد نقض حقوق بشر در آمریکا و انگلیس که چند سالی است منتشر می‌شود. هدف از انتشار این گزارش آیا صرفاً الگویی است از دیگر کشورها مثل آمریکا و چین که این کار را انجام می‌دهند؟ و آیا وزارت امور خارجه با هدف همکاری بین‌المللی برای پیگیری موضوعاتی که در گزارش مطرح می‌شود، این گزارش‌ها را با کشورهای دیگر به اشتراک می‌گذارد یا به آنها ارائه می‌کند، یا نه؟
پاسخ:
وزارت امور خارجه موظف است طبق قانون مجلس شورای اسلامی، سالانه گزارش نقض حقوق بشر این کشورها را ارائه دهد. اما اینکه چرا این کشورها، به‌ویژه کشورهایی که مدعی حقوق بشر هستند، در سطح بین‌المللی و با ابزارسازی از حقوق بشر، همواره کشورهای مستقل را تحت فشار و تهدید قرار داده‌اند، نکته‌ای است که باید روشن شود.
نشان دادن اینکه حقوق بشر آنها صرفاً یک ادعای منافقانه و مزورانه است، با ارائه اسناد و شواهد، یک وظیفه همگانی در سطح بین‌المللی است. متأسفانه استفاده ابزاری از حقوق بشر در سطح بین‌المللی شایع شده است و لذا تهیه این گزارش‌ها هم برای افکار عمومی داخلی و هم برای افکار عمومی‌بین‌المللی آموزنده است. همچنین، در سطح سازمان ملل متحد و نهادهای حقوق بشری، این گزارش‌ها به عنوان اسناد قابل اتکا می‌تواند مورد استفاده قرار گیرند.
ما این اسناد را از طریق نمایندگی‌های خود در ژنو و نیویورک بین کشورها توزیع می‌کنیم و از هر فرصتی در شورای حقوق بشر و کمیته سوم مجمع عمومی نیز استفاده می‌کنیم تا موارد نقض حقوق بشر توسط آمریکا و انگلیس را تبیین کنیم.
سؤال:
سؤالم از خدمتتان در خصوص تحریم‌هایی است که ایالات متحده بر بانک‌ها و شرکت‌های مرتبط با گروه‌های شیعه در عراق اعمال کرده است. با توجه به اعلام رسمی وزیر خارجه عراق درباره فشار مستقیم آمریکا برای حذف گروه‌های نزدیک به ایران از ساختار سیاسی عراق، موضع عملی تهران در حمایت از حاکمیت مستقل بغداد چه خواهد بود؟
پاسخ:
انتخابات عراق انتخاباتی مهم برای تعیین سرنوشت مردم عراق است. هرگونه مداخله خارجی در چنین فرایندی، هم از طرف مردم عراق و هم دولت عراق و سایر کشورهای مسئولیت‌پذیر، محکوم و مردود است. دخالت‌های آمریکا قطعاً مضر است.
سوابق و تجارب نشان می‌دهد که آمریکا در هر کشوری که ورود کرده و در هر کشوری که مداخله کرده، نتیجه آن به ضرر صلح و ثبات آن کشور و کل منطقه بوده است. لذا ما امیدواریم که آنچه در عراق ظرف این دو سه روز اتفاق خواهد افتاد، ان‌شاءالله به خیر و صلاح مردم عراق و در جهت تقویت ثبات و امنیت در کل منطقه باشد. عراق کشوری بسیار مهم برای ما است، همسایه‌ای مسلمان و دارای روابط بسیار خوب با ماست، و امنیت، ثبات و آبادانی عراق برای ما بسیار مهم است.
سؤال:
من دو سؤال دارم: اول، در خصوص نشست هفته آتی که نشست استانداران کشورهای حاشیه دریای خزر است، لطفاً بفرمایید چه موضوعاتی در دستور کار این نشست است، چه کشورهایی حضور دارند و در چه سطحی حضور پیدا می‌کنند.
سؤال دوم در خصوص گزارش روزنامه نیویورک تایمز است که گزارش داده وزیر دفاع آمریکا در ۹ ماه گذشته بیش از ۲۰ ژنرال و دریاسالار را بدون توضیحات شفافی برکنار کرده یا از ارتقا باز داشته و حتی برخی از این افسران به دلیل ابراز دیدگاه‌های خود یا مخالفت با تصمیمات سیاسی، از جمله حمله در کارائیب و اختلاف نظرشان در رابطه با ایران، برکنار شده‌اند. میخواستم نظر شما را در این خصوص بدانم.
پاسخ:
در خصوص اجلاس استانداران استان‌های ساحلی کشورهای حاشیه دریای خزر، که برای اولین بار برگزار خواهد شد، باید عرض کنم این نشست در روزهای بیست و هفتم و بیست و هشتم آبان در رشت برگزار می‌شود.
این نشست به ابتکار ایران و در جریان سومین همایش اقتصادی کشورهای ساحلی خزر مطرح شد و مورد تأیید کشورهای ساحلی قرار گرفت. پنج کشور ساحلی در این اجلاس حضور خواهند داشت و از استان‌های ساحلی خودشان نماینده می‌فرستند. از کشور خودمان نیز علاوه بر سه استان ساحلی، چند استان دیگر نیز مشارکت خواهند داشت.
این ابتکار در راستای تقویت همکاری میان کشورهای ساحلی خزر است. هدف این است که مناطق و شهرها و استان‌هایی که به نوعی همسایه یکدیگر تلقی می‌شوند، بتوانند ارتباطات مستقیم‌تری به منظور بهبود مراودات و روابط اقتصادی ایجاد کنند.
سطح شرکت‌کنندگان هم به این شکل است که نشست توسط وزیر محترم امور خارجه و وزیر کشور افتتاح خواهد شد و از کشورهای ساحلی نیز از چند منطقه خودمختار و استان‌های ساحلی، اگر اشتباه نکنم، ۹ استان و منطقه مشارکت خواهند داشت.
در خصوص گزارش روزنامه نیویورک تایمز مبنی بر اینکه وزیر دفاع آمریکا در ۹ ماه گذشته بیش از ۲۰ ژنرال و دریاسالار را برکنار یا از ارتقا بازداشته است، خلاصه عرض کنم: شاید تعبیر قرآنی «تَحسَبُهم جمیعاً و قلوبُهم شَتّا» (شما آنها را جمع و متّفق می‌پندارید در صورتی که دلهاشان سخت متفرق است) مناسب باشد. به همین اکتفا می‌کنم.
سؤال دهم:
نمایندگان جامعه ارامنه کشورمان در مجلس شورای اسلامی‌با ارسال نامه‌ای به مقامات انگلیسی خواستار آزادی یکی از ایرانیان زندانی در انگلیس شده‌اند. میخواستم ببینم آیا می‌توانید اطلاعات بیشتری در این خصوص در اختیار ما قرار دهید و اینکه این شهروند کشورمان به چه اتهامی و از چه زمانی در انگلیس گرفتار است؟ همچنین وزارتخانه چه اقداماتی قرار است انجام دهد؟ آیا در این خصوص قرار است تبادلی صورت بگیرد؟
پاسخ:
نامه‌ای که نمایندگان محترم هموطنان ارمنی به مقامات انگلیس ارسال کرده‌اند را در رسانه‌ها دیده ایم. تبعه ایرانی که از هموطنان ارمنی است، از سال‌ها قبل در زندان‌های انگلیس گرفتار است، فکر می‌کنم حدود ۲۰ سال. آقای ریچارد جان قرار بوده که در سال‌های ۲۰۱۱ یا ۲۰۱۲ آزاد شود، بر اساس عفوی که شامل حال ایشان شده بود، اما مقامات انگلیسی در این مدت به دلایل مختلف و بهانه‌های گوناگون از آزادی ایشان خودداری کرده‌اند.
وضعیت ایشان در زندان انگلیس اصلاً مناسب نیست. ایشان مادر پیری در ایران دارد. ما درخواست کرده‌ایم که ایشان هرچه زودتر آزاد شود تا هم بتواند درمان خود را در ایران دنبال کند و هم خانواده و مادرش را ببیند.
ادعایی که مطرح کرده‌اند این است که آزادی ایشان ممکن است باعث آسیب زدن به شهروندان انگلیسی شود، که ادعای معقولی نیست. ما گفتیم که ایشان را می‌توانیم سریعاً به ایران بازگردانیم. سفارت ما در لندن به‌صورت جدی پیگیر موضوع است و بارها در این خصوص با طرف‌های انگلیسی گفت‌وگو کرده‌ایم.
امیدواریم واقعاً طرف‌های انگلیسی با توجه به وضعیت بسیار نامناسبی که ایشان دارند، و همچنین با توجه به اینکه اساساً کمیسیون عفو سال‌ها قبل به عفو ایشان رأی داده بود، مقدمات آزادی این شهروند ایرانی را فراهم کنند.
ضمناً ایشان دو تابعیتی نیستند؛ تبعه ایران هستند و پیش‌تر تابعیت انگلیسی خود را در مقطعی پس داده‌اند. بنابراین ایشان از نظر ما یک شهروند ایرانی محسوب می‌شوند.
برای ما حمایت از اتباع، فارغ از اینکه چه دین، قومیت یا باور سیاسی‌ای دارند، بسیار مهم است و وظیفه خود می‌دانیم که از هیچ اقدامی‌برای نجات این شهروند فروگذار نکنیم.
سؤال مذاکرات با عربستان در گذشته در حال پیشرفت بود، اما به نظر می‌رسد تحت تأثیر برخی از تحولات در این یک سال گذشته—تحولات سوریه، جنگ‌های رخ داده —روند روابط کمی‌کُند شده بود. در روزهای اخیر، آقای دکتر غریب‌آبادی سفری به عربستان سعودی داشتند و مذاکراتی با مقامات این کشور انجام شد. میخواستم بدانم موضوع این سفر و دیدار چه بوده و مشخصاً نتایج و دستاوردهای آن چیست؟
پاسخ:
روند روابط دیپلماتیک ما با عربستان در کل دو سال گذشته، روندی رو به رشد و مثبت بوده است و هر دو طرف مصمم هستند که این روند مثبت را در حوزه‌های مختلف به‌طور جدی ادامه دهند. سفر آقای غریب‌آبادی در همین راستا باید دیده شود.
موضوعاتی که در دستور کار گفتگوهای معاون حقوق بین‌الملل ما با طرف‌های عربستانی بوده، هم در سطح دوجانبه برای ما اهمیت دارد و هم در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای. علاوه بر این، موارد دیگری هم بوده است؛ از جمله رفت و آمدهایی که در راستای شرکت در نشست‌های بین‌المللی انجام شده، مانند شرکت وزیر محترم بهداشت در یک نشست بین‌المللی مربوط به سازمان بهداشت جهانی و نیز شرکت وزیر میراث فرهنگی در اجلاس گردشگری جهانی که به میزبانی عربستان برگزار شد. همه این موارد نشان می‌دهد که روابط دو طرف در سطوح مختلف به خوبی مدیریت می‌شود و روند مثبت آن ادامه دارد.
سؤال:
شاهد بودیم قزاقستان به پیمان ابراهیم پیوست و این موضوع را ترامپ اعلام کرد. میخواستم نظر ایران را در این ارتباط بدانم و اینکه آیا با توجه به تلاش‌های آمریکا، این پیش‌بینی وجود دارد که کشورهای دیگر هم بپیوندند، با توجه به جنایت‌هایی که رژیم صهیونیستی در غزه انجام داده و ادامه می‌دهد.
موضوع دیگری هم مطرح است. چند روز پیش خبری منتشر شد مبنی بر اینکه یک کشتی ماهیگیری ایرانی در سومالی توسط دزدان دریایی ربوده شده و به این کشتی حمله شده است. البته پیش از این نیز شاهد این گونه حملات بودیم. میخواستم ببینم آیا این خبر جدید است؟ و تأیید می‌کنید که اخیراً این اتفاق افتاده است یا خیر؟
پاسخ:
(در خصوص پاسخ به سوال دوم) بله، ما گزارش‌هایی دریافت کرده‌ایم که چنین اتفاقی افتاده و همکاران ما در حال پیگیری موضوع هستند. آنجا منطقه‌ای ناامن است و هر از چندگاهی کشتی‌ها، قایق‌ها و لنج‌های ایرانی و سایر کشورها مورد تعرض قرار می‌گیرند.
راجع به قزاقستان، به‌صورت کلی ما معتقدیم که رژیمی‌که مرتکب نسل‌کشی ادامه‌دار در غزه و همچنین ارتکاب اقدامات تجاوزکارانه علیه کشورهای دیگر در منطقه شده است، واقعاً شایسته هیچ گونه شناسایی و عادی‌سازی نیست. نگاه عادی‌سازی نسبت به رژیم صهیونیستی به نوعی این رژیم را جری می‌کند تا جنایات خود را در غزه و منطقه ادامه دهد و قانون‌شکنی‌هایش را استمرار بخشد. بنابراین کلیت موضوع از نظر ما مردود است.
در عین حال، در رابطه با قزاقستان، ما می‌دانیم که بیش از سه دهه دارای ارتباط دیپلماتیک با رژیم صهیونیستی بوده‌اند. اعلام این موضوع در این مقطع زمانی بیشتر به نظر می‌رسد که یک نمایش سیاسی برای نشان دادن منزوی نبودن رژیم صهیونیستی باشد. آمریکا تلاش می‌کند با این اقدامات نمایشی، اصل موضوع که همان ادامه اشغالگری و نسل‌کشی در غزه است را به حاشیه براند. این امر مسئولیت همه کشورها را واقعاً سنگین‌تر می‌کند تا اجازه ندهند توجهات بین‌المللی از اصل موضوع و ریشه مشکلات در منطقه ما منحرف شود.
سؤال:
خبری منتشر شده که ۸۰ نفر از نمایندگان مجلس نامه‌ای به دکتر عراقچی ارسال کرده‌اند و در آن خواستار شده‌اند که آمریکا به عنوان جنایتکار جنگی شناخته شود. دیپلمات‌های ایرانی نیز بارها گفته‌اند که بی‌اعتمادی بر روابط با واشنگتن حاکم است. شما در حوزه فعالیت‌های بین‌المللی تجربیات زیادی دارید و پیش‌تر هم در نیویورک در نمایندگی ایران در سازمان ملل و در جاهای مختلف مشغول به کار بودید و می‌دانید که آمریکا یک ابرقدرت است که هم دوست دارد و هم دشمن. آیا واقعاً نمی‌شود به آمریکا اعتماد کرد یا این صرفاً یک موضع سیاسی ناشی از تنش طولانی‌مدت میان دو کشور است؟ بسیاری می‌پرسند چرا ایران اکنون گام شجاعانه‌ای برنمی‌دارد تا صفحه گذشته را با آمریکا ببندد و جایگاه واقعی خود را در عرصه بین‌المللی بازگرداند؟
پاسخ:
فکر می‌کنم این نگاه ناشی از یک تنش طولانی‌مدت نیست، بلکه برخاسته از تجربه طولانی ملت ایران در روابطش با آمریکاست. این تجربه طولانی منحصر به پنج دهه گذشته هم نیست. من بارها اشاره کرده‌ام که ما حتماً در گذشته زندگی نمی‌کنیم؛ نگاه ما رو به جلو است، اما با تکیه بر تجربه‌های گذشته. نیازی نیست برای درک رویکرد آمریکا نسبت به ملت ایران به سال ۱۹۵۳ یا ۱۳۳۲ بازگردیم. کافی است فقط سه ماه قبل، یعنی خرداد ماه را در نظر بگیریم.
این دیدگاه‌هایی که به‌صورت یک‌سویه مطرح می‌شوند و عملکرد آمریکا در قبال ایران و منطقه را نادیده می‌گیرند، همراه با برخی گزاره‌های تا حدی شعاری مبنی بر اینکه «ایران باید گام شجاعانه بردارد»، در واقع نادیده گرفتن واقعیت‌های موجود است. نمی‌توان چشم بر این حقیقت بست که آمریکا در بالاترین سطح، جنایتی را علیه ایران مرتکب شده و سپس بارها به آن جنایت می‌بالد، افتخار می‌کند و در عین حال ادعا دارد که به دنبال گفت‌وگو و مذاکره با ایران است.
این پرسش باید برای همه روشن باشد که ایران در میانه یک فرایند مذاکراتی مورد تعرض قرار گرفت. اکنون دیگر مشخص است؛ اگر پیش‌تر گفته می‌شد این اقدام کار رژیم صهیونیستی بوده، امروز با اعتراف رئیس‌جمهور آمریکا روشن شده که نقش آمریکا نقشی مستقیم بوده است. آمریکا صراحتاً اعلام کرده که برای حمله به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران ۲۲ سال تمرین کرده است. این بدان معناست که در تمام این سال‌ها، همزمان با جریان گفت‌وگوها، رژیم آمریکا در حال برنامه‌ریزی برای آسیب زدن به ملت ایران بوده است.
در چنین شرایطی که یک طرف به دنبال ضربه زدن و آسیب رساندن به طرف دیگر است و هیچ اعتقادی به یک روند مذاکراتی معقول مبتنی بر حقوق بین‌الملل ندارد، طبیعی است که شرایط لازم برای شکل‌گیری مذاکره دشوار باشد.
سؤال:
به تازگی فواد حسین (وزیر خارجه عراق) اظهار داشته، کنار نیامدن ایران و آمریکا مشکل بغداد نیست و عراق می‌خواهد با هر دو طرف رابطه خوبی داشته باشد. ایشان همچنین ایران را همسایه بزرگ و آمریکا را دوست و متحد عراق توصیف کردند. به نظر شما، این اظهارات تا حدی عجیب نیست؟ و سؤال دوم اینکه، به انتخابات عراق اشاره کردید؛ جمهوری اسلامی ایران چه موضعی در قبال انتخابات اخیر عراق داشته و آیا حمایت خاصی از کاندیداها یا احزاب خاصی داشته است؟
پاسخ:
همسایه بزرگ قطعاً می‌داند که چگونه مشکلات خود را با سایر بازیگران مدیریت کند. ما رابطه‌مان با عراق رابطه‌ای بسیار مهم و دوستانه است. اطمینان داریم که نتایج انتخابات هرچه باشد، باز هم این روند دوستانه میان دو ملت ادامه پیدا خواهد کرد.
ما متوجه هستیم که فضای سیاسی موجود در عراق، فضایی انتخاباتی است. موضع ما بسیار روشن است؛ معتقدیم که انتخابات در عراق یک موضوع داخلی است و دعا می‌کنیم و امیدواریم که به بهترین نحو مردم عراق بتوانند در این روندی که تعیین‌کننده آینده سیاسی آن‌هاست مشارکت کنند و ان‌شاءالله آنچه که خیر و صلاح عراق است، به عنوان نتیجه انتخابات روشن شود.
سؤال:
اخیراً یک خبرنگار رسانه نوا در ایتالیا به دلیل پرسش سوالی در خصوص مسئولیت‌های رژیم صهیونیستی، ظاهراً از کار برکنار شده و رسانه‌اش هم اعلام کرده که این سؤال مورد تأیید نبوده است. سؤالی که پرسیده بود در خصوص مسئولیت رژیم صهیونیستی در بازسازی غزه است، با توجه به تخریب گسترده‌ای که آنجا اتفاق افتاده، و اینکه اعلام شده که روسیه متقابلاً برای اوکراین باید خسارت پرداخت کند.نظر شما در خصوص این موضوع چیست؟
پاسخ:
این یک سیاست یک بام و دو هواست؛ همان چیزی است که باعث تداوم بی‌کیفرمانی رژیم صهیونیستی شده است. یعنی شما در مورد رژیم صهیونیستی کوچک‌ترین اعتراضی را اگر انجام بدهید، یا متهم می‌شوید به ضدیهودی بودن، یا به انحای مختلف متهم می‌شوید به حمایت از فلسطینی‌ها؛ در حالی‌که خودِ حمایت از فلسطین در قاموس برخی از کشورهای غربی مترادف است با حمایت از تروریسم.
یعنی کسانی که در معرض نسل‌کشی و کشتار هستند، همزمان متهم‌اند به اقدامات تروریستی. این موارد نشانگر نوع نگاه برخی از طرف‌های غربی به مبحث آزادی بیان است؛ نگاهی که یک طرف را کاملاً مصون می‌کند از هرگونه انتقاد و اعتراض در برابر شدیدترین نقض‌های حقوق بشری، و طرف‌های دیگر را به‌جای آن، مشمول اتهام و تهمت‌زنی می‌کند.
همان موضوعی که در رابطه با موضوع حقوق بشر ایران نیز مطرح است؛ کاملاً مشخص است که با یک نگاه دوگانه مبتنی بر استانداردهای دوگانه در اینجا مواجه هستیم.
سؤال:
یک سوال داشتم در مورد سفارت ایران در استرالیا و استرالیا در تهران، آخرین اقدامات در این حوزه را بفرمایید فعالیت آن به چه شکلی انجام می‌شود؟
یک سری از شهروندان با مشکلاتی مواجه شدند ؟
و دوم در مورد فشار آمریکا برای خلع سلاح حزب‌الله و همچنین گروه‌های عراقی میخواستم نظر وزارت امور خارجه را میخواستم بدانم.
پاسخ:
ما با استرالیا سطح روابط‌مان کاهش پیدا کرده است. همکاران ما در سفارت جمهوری اسلامی ایران در استرالیا، خصوصاً در حوزه کنسولی، فعال هستند. در اینجا هم به ما گفته شده که فعالیت‌های سفارت از طرق دیگری با کمک کشورهای دوست آنها در حد مباحث کنسولی ادامه خواهد داشت.
در رابطه با مبحث خلع سلاح، به طور کلی باید عرض کنم که دفاع از یک کشور، دفاع در برابر شرارت و تجاوز سایر طرف‌ها، یک حق و مسئولیت است؛ موضوعی است که هر کشور و هر جامعه‌ای خودش باید در مورد آن تصمیم‌گیری کند.
اما آنچه مشخص است در منطقه ما و تجربه نشان داده این است که برای دفاع از عزت، حاکمیت و تمامیت سرزمینی کشورها، حتماً نیاز است که کشورها خودشان را قوی کنند و اجازه ندهند طرف‌های مقابل آنچه را که در صحنه جنگ نتوانستند به دست آورند، از طریق مذاکرات فریبکارانه بتوانند بر ملت‌های منطقه تحمیل کنند.
سؤال:
رئیس‌جمهور آمریکا پس از اذعان به حمله به ایران، در ادامه افزوده که ایران می‌خواهد توافق کند و این‌گونه گفته که ایرانی‌ها معامله‌گران خوبی هستند که بیان نمی‌کنند که می‌خواهند توافق کنند، اما واقعا به دنبال توافق هستند. نظر شما در این زمینه چیست؟
پاسخ:
کوتاه بخواهم عرض کنم که آنها هم برعکس این هستند. بیان می‌کنند که می‌خواهند، ولی در واقع نمی‌خواهند. (این یک) فریبکاری است. در عمل نشان داده‌اند که هیچ‌گونه حسن نیت و جدیتی در این زمینه ندارند.
سؤال:
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادعا کرده ایران می‌خواهد عضو ان.پی.تی باشد و همزمان اجازه ندهد که بازرسان آژانس از تأسیسات هسته‌ای‌اش بازدید کنند. میخواستم بدانم موضع وزارت امور خارجه در خصوص این ادعا چیست؟
پاسخ:
آیا منظور ایشان این هست که ما از ان.پی.تی خارج شویم؟! ما مادامی‌که عضو معاهده ان.پی.تی هستیم و متعهد به موافقت‌نامه پادمان، نسبت به تعهدات خودمان واقف هستیم. همین هفته گذشته، بازرسان آژانس از چند مرکز هسته‌ای ایران از جمله از رآکتور تحقیقاتی تهران دیدار کردند و بازدید داشتند.
در رابطه با سایر تأسیسات هسته‌ای هم رویه و مقررات مربوطه روشن است. ما بر اساس قانون مصوب مجلس موظف هستیم که هرگونه درخواست آژانس برای بازرسی از تأسیسات هسته‌ای را بعد از هماهنگی با شورای عالی امنیت ملی بررسی و درباره آن تصمیم‌گیری کنیم.
ضمن اینکه ما به دلیل اقدام تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی و آمریکا با یک شرایط خاصی مواجه شدیم. این را آژانس باید درک کند؛ شرایط، شرایط عادی نیست. ما قبل از تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی و آمریکا به‌صورت متعارف با آژانس همکاری داشتیم و بعد از آن هم در قالب تفاهم قاهره برای همکاری در شرایط جدید به تفاهمی دست پیدا کردیم.
طرفی که باید سرزنش شود، طرف‌های اروپایی هستند که تلاش کردند با سوءاستفاده از سازوکار حل‌وفصل اختلاف برجام، قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت را بازگردانند و کل فرایندی که ما با آژانس شروع کرده بودیم را دچار اختلال کردند.
سؤال:
جمهوری اسلامی ایران اولین کشوری بود که میانجیگری بین افغانستان و پاکستان از بین بردن تنش‌های اخیر را آغاز کرده بود، اما این مذاکرات به قطر و ترکیه رفت و در این دو کشور هم به نتیجه نرسید. از دیروز تلاش‌های جدید وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی‌برای میانجیگری بین دو طرف آغاز شده است. صحبت‌های تلفنی آقای دکتر با همتایان خود در اسلام‌آباد و کابل انجام شد. آیا توافقی صورت گرفته که ایران رسماً وارد پروسه میانجیگری بین دو کشور بشود؟ و محور و هدفی که تهران در این زمینه دنبال می‌کند چیست؟ خیلی ممنون.
پاسخ:
ما خیلی نگران هرگونه تشدید تنش در مرزهای شرقی خود هستیم؛ نه فقط به دلیل همسایگی، بلکه به این دلیل که همسایگان ما، پاکستان و افغانستان، دو کشور مسلمان و دارای روابط بسیار دیرپای تاریخی، فرهنگی و دینی با ما هستند.
هرگونه ناامنی در مرزهای شرقی ما، امنیت را در کل منطقه متأثر می‌کند. به همین دلیل، از همان ابتدای بروز تنش، ما طرفین را به خویشتنداری دعوت کردیم و اعلام آمادگی نمودیم تا مساعی جمیله خود برای رفع تنش بین دو کشور استفاده کنیم.
در آخرین مورد هم، همان‌طور که اشاره کردید، وزیر محترم امور خارجه با وزرای امور خارجه پاکستان و افغانستان تماس تلفنی داشتند. دیدگاه‌های خود را مطرح کردیم و تصریح نمودیم که جمهوری اسلامی ایران آماده هرگونه مساعدت برای حل مسئله و جلوگیری از تشدید تنش‌ها بین دو کشور است.
این آمادگی خود را بار دیگر اعلام می‌کنیم و در صورتی که طرف‌های مقابل موافق باشند، حتماً از هیچ تلاشی برای بهبود وضعیت دریغ نخواهیم کرد.
سؤال:
در آمریکا، یک سیاستمدار مسلمان با اصالت هندی جدیداً به‌عنوان شهردار نیویورک انتخاب شده است. ایشان در نطق خود به‌طور آشکار از فلسطین حمایت کرده و مواضع انتقادی نسبت به اسرائیل داشته و موفق شده رأی مردم آمریکا را در نیویورک به دست بیاورد. این مسئله را چطور ارزیابی می‌کنید؟
پاسخ:
انتخابات آمریکا یک موضوع داخلیِ آن‌هاست. در عین حال، پیام‌هایی که از این انتخابات و انتخاب افراد منتشر شد، بسیار قابل تأمل است.
یکی از پیام‌هایی که می‌توان از این انتخابات دریافت کرد، این است که افکار عمومیِ آمریکا—مردم عادیِ آمریکا—به‌شدت نسبت به سیاست‌های دولت‌شان در قبال منطقه، و به‌ویژه در رابطه با رژیم صهیونیستی معترض هستند.
مردم آمریکا به هیچ عنوان حامیِ هزینه‌کرد از اموال و آبروی کشورشان برای یک رژیم نسل‌کش نیستند و خواهان آن هستند که دولت آمریکا از اعطای بی‌کیفرمانیِ مطلق و مستمر به رژیم صهیونیستی خودداری کند.
نوعی شکاف در جامعه آمریکا وجود دارد که می‌توان از آن به‌عنوان اعتراض جمعی نسبت به سیاست‌های قلدرمآبانه و مبتنی بر قانون‌شکنی در سطح بین‌المللی یاد کرد.
سوال:
رسانه‌های غربی از استقرار قریب‌الوقوع نیروهای آمریکایی در دمشق با هدف اجرای توافق امنیتی میان سوریه و رژیم صهیونیستی خبر داده‌اند و تل‌آویو نیز این حضور را عاملی برای تثبیت نفوذ خود در جنوب سوریه می‌داند. واکنش ایران نسبت به حضور نظامیِ مجدد آمریکا در دمشق و پیامدهای آن برای ثبات منطقه چیست؟
همچنین، چند روز پیش شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه‌ای را برای لغو تحریم علیه رئیس «جولانی» و وزیر کشورش «انس الخطاب» تصویب کرد. نظر شما در مورد این اقدام که از سوی آمریکا نیز ارائه شد، چیست؟
و یک سؤال دیگر، وزیر امور خارجه دیروز در مورد اینکه در حال حاضر هیچ مذاکراتی با آمریکا نخواهیم داشت، صحبت کردند. آیا پیام جدیدی دریافت شده است؟ و اینکه پرونده مذاکرات کلاً بسته شده یا روزنه‌ای وجود دارد؟
پاسخ:
سوال سوم‌تان را فکر می‌کنم جواب دادم در (پاسخ به) سوال‌های قبلی که مطرح شد.
درباره موضوع حضور نظامی آمریکا در منطقه، ما همواره گفته‌ایم که هرگونه حضور نظامی آمریکا در کشورهای منطقه صرفاً موجب بی‌ثباتی و ناامنی بیشتر می‌شود. حضور آمریکا در سوریه در این سال‌ها پوششی بوده است برای غارت اموال مردم سوریه و حمایت از ناامنی در این کشور. اکنون نیز مشخص است که این حضور، هدفی جز تأمین منافع اشغالگرانه و ناامن ساز رژیم صهیونیستی نخواهد داشت.
در رابطه با تحریم‌های شورای امنیت، سیاست اصولی ما همیشه این بوده که تحریم‌هایی که سال‌ها مردم سوریه را تحت فشار قرار داده و باعث شده آنها از حقوق بدیهی خود محروم شوند، مردود است. از هر اقدامی‌که باعث کاهش تحریم‌ها علیه مردم سوریه بشود، استقبال می‌کنیم.
سؤال:
با توجه به تأکیدات وزیر محترم امور خارجه بر توسعه دیپلماسی استانی، و در همین راستا برگزاری همایشی در این خصوص، وزارت امور خارجه در واقع چه برنامه‌ای برای هم‌افزایی میان ظرفیت‌های استان‌های مرزی و اهداف کلان دیپلماسی اقتصادی دارد؟
و اینکه آیا در این راستا وزارت امور خارجه برنامه‌ای برای آموزش فعالان اقتصادی و تجار در حوزه دیپلماسی اقتصادی دارد؟
پاسخ:
وزارت امور خارجه مدعی نیست که می‌تواند کار وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، یا گمرکات را انجام دهد. کاری که وزارت خارجه انجام می‌دهد، تسهیل مراودات اقتصادی بین کشور و طرف‌های تجاری ما است. ما در حال کمک به شناسایی ظرفیت‌های استانی در حوزه‌های مختلف اقتصادی، تولیدی و گردشگری هستیم و زمینه‌ای را فراهم می‌کنیم تا فعالان اقتصادی بتوانند در دو سوی مرز با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و سفرای ما در کشورهای هدف نیز بتوانند در جهت تسهیل و تسریع مراودات اقتصادی و فعالیت‌های تجاری میان کشورمان و کشورهای هدف، نقش فعال‌تری ایفا کنند؛ این وظیفه ماست.
ما در هر دو اجلاسی که برگزار شد—اولی در شیراز و دومی در مشهد—سعی کردیم همه کسانی را که در فرایند اقتصادی و تولیدی درگیر هستند، اعم از اتاق‌های بازرگانی، ادارات و بخش‌های اقتصادی، به‌علاوه سفرای خودمان در آن کشورها، گرد هم بیاوریم و به ایجاد سازوکارهایی برای روان‌سازی فعالیت‌های اقتصادی و تجاری کشور کمک کنیم. این مسیر را با جدیت ادامه خواهیم داد و هر جا هم که لازم باشد، در هماهنگی با وزارتخانه‌های اقتصادی، از هیچ کمکی فروگذار نخواهیم کرد.
سؤال:
رئیس‌جمهور با آقای مکرون تماس تلفنی داشتند و با هم صحبت کردند. آقای مکرون اعلام کردند که ما تلاش می‌کنیم چارچوب مذاکراتی جدیدی برای ایران تعریف بکنیم. می‌خواهم بدانم اولاً آیا این چارچوب را تا الان مشخص کرده‌اند و در موردش با ایران صحبت شده است؟ و همچنین بعد از اسنپ‌بک، تصویری که از روابط ما با اروپا وجود دارد چگونه است؟ آیا اصلاً روابطی داریم؟ مذاکراتی هست یا خیر؟
پاسخ:
ما تعاملات دیپلماتیک خود را محدود و منحصر به موضوع هسته‌ای نکرده‌ایم و نمی‌کنیم. سوءاستفاده از سازوکار حل‌وفصل اختلافات برجام یکی از گام‌های اشتباهی بود که طرف مقابل برداشت و طبیعتاً عوارض خودش را بر روندهای مذاکراتی هم گذاشت.
اما ما با کشورهای اروپایی رابطه دیپلماتیک داریم. سفرای ما فعال هستند، سفارتخانه‌های آنها در تهران فعال‌اند، و در حوزه‌های مختلفی که با هم تعامل داشتیم، این تعاملات ادامه دارد.
در مورد گفت‌وگوی دو رئیس‌جمهور هم، درباره یکی دو موضوع صحبت شد. طبیعی است که در هر گفت‌وگویی از طرف‌های اروپایی، شما تأکید بر اهمیت مذاکره و تمایلشان به گفت‌وگو را می‌شنوید. اما به‌عمل کار برآید؛ یعنی ما باید در عمل شاهد جدیت و حسن نیت طرف‌های مقابل باشیم. صرفاً با حرف، فکر نمی‌کنم بتوانیم به یک فرایند مذاکراتی دست پیدا کنیم.
سؤال:
رئیس‌جمهور آمریکا وضعیت اضطراری ملی علیه جمهوری اسلامی ایران را برای یک سال دیگر تمدید کرده است. میخواستم موضع وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران را نسبت به این اقدام بدانم.
پاسخ:
این اتفاق خارق‌العاده‌ای نیست. این یک عمل بر حسب عادت است که در این چهار پنج دهه تکرار شده است. فکر می‌کنم از سال ۱۹۷۹ هر سال این را تجدید می‌کنند. صرفاً به این معناست که دولتمردان آمریکا، فارغ از اینکه از کدام حزب و مرام و گروه باشند، ظاهراً در استمرار دشمنی‌شان با ملت ایران شراکت نظر دارند.
سؤال:
در خصوص موضوع «دیپلماسی استانی» در واقع توضیحاتی ارائه فرمودید درباره اینکه اهداف این طرح چیست و چرا پیگیری می‌شود. برخی از این ابتکار استقبال کرده‌اند و در عین حال، انتقاداتی نیز نسبت به حضور آقای عراقچی در استان‌ها مطرح شده است.
آیا آقای عراقچی، نباید بیشتر درگیر دیپلماسی بین‌المللی باشند تا اینکه مثلاً ایشان را در اصفهان یا همدان ببینیم؟ انتظار عمومی این است که آقای عراقچی را در کشورهای دیگر ببینیم، در حالی که همزمان معاونان ایشان نیز در کشورهای مختلف حضور داشتند، که شاید از منظر رسانه‌ای انعکاس مناسبی نداشته باشد. در این خصوص توضیح بفرمایید که این سطح از درگیری در سطح وزیر چرا اتفاق افتاده است.
گفتید مسیر دیپلماسی مسدود نمی‌شود و این روند متوقف‌شدنی نیست، اما اگر به نقطه‌ای برسیم که شرایط مدنظر ایران و مواضع طرف‌های مقابل مشخص باشد، و در شرایطی که کشور ما همچنان با تحریم‌ها درگیر است، آیا برنامه‌ی جایگزینی برای مدیریت وضعیت در صورت ناکارآمدی دیپلماسی در نظر گرفته شده است؟
پاسخ:
ما حتما متوجه آسیب‌ها و ضررهای ناشی از تحریم‌های ظالمانه آمریکا و برخی کشورهای غربی علیه کشورمان هستیم. به همین دلیل است که از هیچ تلاشی فروگذار نکرده‌ایم و نخواهیم کرد تا با استفاده از همه ابزارها، از جمله ابزار دیپلماسی، بتوانیم این تحریم‌ها را رفع کنیم.
در عین حال، رسیدگی به معیشت مردم و کمک به مدیریت مباحث اقتصادی، یک وظیفه حاکمیتی است که همه دستگاه‌ها باید نقش و مسئولیت خود را ایفا کنند. این کار در سطح هیئت دولت، رئیس‌جمهور محترم و تمامی دستگاه‌های مرتبط در حال انجام است. وزارت امور خارجه نیز به‌عنوان یکی از اجزای هیئت دولت، حتماً تلاش‌های خود را انجام خواهم داد. بنابراین، حتما برای مواجهه با این شرایط، پیش‌بینی‌های لازم صورت گرفته و مدام هم این کار در سطوح تصمیم گیری در حال به روز رسانی است.
در رابطه با بحث دیپلماسی استانی، ببینید، منافاتی وجود ندارد. وزارت امور خارجه در سطح بین‌المللی و آنچه که به عنوان وظیفه ذاتی وزارت امور خارجه است، (دنبال کردن دیپلماسی بین المللی) کار خود را دارد انجام می دهد. دیپلماسی صرفاً از طریق شخص وزیر امور خارجه انجام نمی‌شود؛ ما یک دستگاهی داریم به عنوان وزارت امور خارجه به شمول سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌هایی که در اقصی‌نقاط جهان مستقر هستند و به‌صورت عادی وظایف خود را انجام می‌دهند. همان‌طور که اشاره کردید، معاونان وزیر امور خارجه در تماس مستمر با همتایان خود هستند و در سطح ادارات کارهای خودمان را انجام می دهیم.
دیپلماسی استانی را صرفاً به‌عنوان یک فعالیت داخلی نبینید. دیپلماسی استانی جزئی از سیاست همسایگی است. ما اگر بر اهمیت همسایگان به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های بسیار مهم در حوزه‌های اقتصادی، دیپلماتیک و تجاری تأکید داریم، باید در عمل نیز اقداماتی انجام دهیم تا این ظرفیت‌ها شناسایی شده و به اقدامات بالفعل تبدیل شوند. این همان کاری است که وزارت امور خارجه در راستای تحقق آن کمک می‌کند.
لذا این را در چارچوب نگاه وزارت امور خارجه و کشور در تقویت مراودات با کشورهای همسایه نگاه کنیم. من خواهش می‌کنم همه رسانه‌ها همه دوستانی که در این زمینه مطلب می‌نویسند و تبیین می‌کنند، با این نگاه کمک کنند به عنوان یک ظرفیت و نه به عنوان اینکه مانع پیشبرد کار اصلی وزارت خارجه در حوزه دیپلماسی بین‌المللی است.
سؤال:
در چهل‌وسومین کنفرانس عمومی یونسکو منشور کورش به عنوان نخستین سند مکتوب حقوق بشر به تصویب رسید. دو سؤال اینجا مطرح می‌شود؛ یکی اینکه ایران در ثبت این منشور چه نقشی ایفا کرد و آیا کشورهای دیگر هم در این ثبت سهیم بودند؟ و دیگری اینکه وزارت امور خارجه کشورمان، برای بازگرداندن این آثار و این اثر مهم، آیا تا الان دست به اقدام خاصی زده‌اند؟
پاسخ:
ایران به‌طور طبیعی نقش اصلی را کار بر عهده داشت. ما در اجلاس یونسکو به‌عنوان بانی اصلی، با همراهی تاجیکستان و عراق، این موضوع را پیش بردیم. ثبت منشور کوروش به‌عنوان نخستین سند مکتوب حقوق بشری با اجماع صورت گرفت؛ یعنی همه کشورهای عضو یونسکو با این تصمیم موافقت کردند. ضمن اینکه این منشور قرار است به‌عنوان یک سند جهانی مدنظر قرار گیرد. از جهات مختلف، این اقدام برای ما و برای جامعه بین‌المللی امهم است.
در خصوص اینکه ما بتوانیم دارایی‌ها و یادگارهای ارزشمند تاریخی و میراث فرهنگی‌مان را از سایر کشورها به وطن بازگردانیم، ما همیشه تلاش می‌کنیم. در همین سفر اخیر آقای رئیس‌جمهور به نیویورک، فکر می‌کنم شش قطعه از آثار فرهنگی مهم کشورمان به ایران بازگردانده شد و قرار است به یکی از موزه‌ها تحویل داده شود. وزارت امور خارجه این موضوع را پیگیری کرده بود.
همین امروز در سمرقند، در اجلاس یونسکو، یک قطعنامه با پیشنهاد ایران و چند کشور دیگر تصویب شد مبنی بر ضرورت همکاری کشورها برای بازگرداندن اموال مسروقه و قاچاق‌شده فرهنگی به کشورهای مبدأ. لذا، هنجارسازی در این زمینه ادامه دارد. از سال ۱۹۷۰ نیز ما اسنادی را در این زمینه داریم که می‌تواند مبنای کار حقوقی برای بازگرداندن اموال فرهنگی ایران به کشور قرار گیرد.
سؤال:
به تازگی ایالات متحده برخی اعضای حزب‌الله را به اتهام تسهیل انتقال پول از ایران تحریم کرده و رئیس‌جمهور لبنان نیز در سفر اخیر آمریکایی خود اعلام کرده است که از این پس تدابیر سختی درباره پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم اتخاذ خواهد کرد. آیا فکر می‌کنید این تصمیم دولت لبنان تأثیری بر تعاملات ایران و حزب‌الله خواهد داشت؟
پاسخ:
این اقدام آمریکا یک کار بسیار طولانی‌مدت است. همان‌طور که عرض کردم، آمریکا یک رژیم تروریست و نسل‌کش را در منطقه ما به انحاء مختلف حمایت می‌کند و هر آن‌کس را که بخواهد در جهت مقاومت یا در جهت صیانت از منافع خود ــ منافع مشروع خود ــ اقدامی انجام دهد، به تروریسم متهم می‌سازد.
به هیچ عنوان این تهمت‌ها و اتهام‌زنی‌ها هیچ مبنای قانونی و حقوقی ندارد. صرفاً همان‌طور که عرض کردم، یک اتهام‌زنی بی‌مبناست که چند دهه قدمت دارد. این سیاست مبتنی بر اتهام‌زنی به کشورهای مستقل است و مطمئن هستیم که هم کشورها آگاه هستند درمورد اینکه دلیل و مبنای این اتهامات چیست، و هم طرف‌هایی که مورد این اتهام قرار می‌گیرند، حتما می‌دانند که به چه نحو مسائل و کارهای خود را دنبال کنند.