کاظم غریب آبادی معاون حقوقی وزارت خارجه؛ در پیگیری مواضع و حقوق کشورمان مصمم‌تر هستیم

معاون حقوقی و بین الملل وزارت امور خارجه گفت: مواضع اصولی ما در مذاکرات قطعاً هیچ تغییری نکرده و اگر گفتگویی در هر زمانی بخواهد شکل بگیرد در پیگیری حقوقمان مصمم تریم.

معاون حقوقی وزارت خارجه؛
در پیگیری مواضع و حقوق کشورمان مصمم‌تر هستیم
معاون حقوقی و بین الملل وزارت امور خارجه گفت: مواضع اصولی ما در مذاکرات قطعاً هیچ تغییری نکرده و اگر گفتگویی در هر زمانی بخواهد شکل بگیرد در پیگیری حقوقمان مصمم تریم

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، آقای کاظم غریب آبادی معاون حقوقی و بین الملل وزارت خارجه با حضور در استودیو گفتگوی ویژه خبری به موضوع بررسی تحولات سیاست خارجی پس از دفاع مقدس ۱۲ روزه پرداخت و به سوالات در این باره پاسخ داد. متن کامل این گفتگو به شرح زیر است:

 

سوال: ما زمانی که مذاکرات را غیرمستقیم با آمریکایی‌ها شروع کردیم آیا پیش بینی از اقدام خصمانه آنها داشتیم؟ و اگر داشتیم آیا تمهیدی برای آن کرده بودیم؟
غریب آبادی: زمانی که رئیس جمهور آمریکا نامه‌ای را خدمت مقام معظم رهبری فرستاد، همان زمان هم اعلام شد از سوی مسئولین ذیربط که در آن نامه خودش دو موضوع را آقای ترامپ برجسته کرده بود، یکی بحث رسیدن به یکسری راهکار‌های دیپلماتیک برای حل و فصل موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها و دوم هم برجسته کردن اقدامات نظامی، در نامه اش ترامپ این را مشخص کرده بود. پس طبیعتا منطق و عقل اقتضا می‌کرد که کل ساختار ما هم ساختار سیاسی و دیپلماتیک و هم ساختار دفاعی و نظامی ما خودش را آماده می‌کرد، بالاخره ایشان رئیس جمهور یک کشور است، علیرغم همه دیدگاه‌های متفاوتی که به آقای ترامپ وجود دارد نسبت به رفتارهایش و سیاست هایش و نسبت به اقداماتش، اما باید چنین مواضعی را جدی گرفت. از این رو در دو جبهه برنامه ریزی لازم صورت گرفت. همکاران و دوستان ما در بخش نظامی و دفاعی کار خودشان را شروع کردند. اینگونه نبود که آماده سازی دفاعی و نظامی را با وصول نامه رئیس جمهور آمریکا شروع کرده باشند بالاخره ما کشوری هستیم که بعد از انقلاب اسلامی آماج تهدیدات مختلف و حتی برخی اقدامات نظامی قرار گرفتیم و عقل اقتضا می‌کند که همواره باید آماده باشیم برای مقابله با تهدیدات و پاسخگویی و دفاع از کشور خودمان و مردم شریف خودمان. از این رو بخش‌ها و دستگاه‌ها و سازمان‌های نظامی و دفاعی بیشتر خودشان را آماده کردند و همزمان بخش سیاسی و دیپلماتیک مشخصا وزارت خارجه هم خودش را در چارچوب راهبرد جمهوری اسلامی ایران که از سوی مقامات و دستگاه‌های بالادستی تعیین می‌شود برای بخش گفت‌و‌گو و کار دیپلماسی آماده کرد.

سوال: یعنی در حین مذاکرات ما انتظار داشتیم که شاید اقدام خصمانه‌ای شکل بگیرد؟ چون شاید برخی تحلیل شان این بود که بعد از مذاکرات اگر به شکست بیانجامد احتمال مثلا حمله نظامی وجود دارد ولی در حین مذاکرات هم ما این پیش بینی بود؟
غریب آبادی: رئیس جمهور آمریکا در آن نامه بحث ۶۰ روز را مطرح کرده بود. اما در داخل دستگاه‌های تصمیم گیر خودشان را آماده کرده بودند حتی برای این که در حین گفت‌و‌گو‌ها هم شاید اقداماتی صورت بگیرد. بالاخره شما بایک طرف صادق که مواجه نیستید و گفت‌و‌گو نمی‌کنید و مجددا عقل اقتضا می‌کند تدبیر و منطق اقتضا می‌کند که شما به چنین طرف گفت‌و‌گو اعتماد نداشته باشید و خودتان را برای وضعیت‌های مختلف آماده کنید. در چارچوب راهبردی که تعیین شد دو دستور کار برای بخش‌های نظامی و دفاعی و برای بخش سیاسی و دیپلماتیک کشور تعریف شد دو ماموریت، نه دو ماموریت موازی که هیچکدام به هم نرسند، دو ماموریت مکمل هم، بخش‌های نظامی و دفاعی باید آمادگی‌های لازم را کسب کنند و آماده دفاع از کشور باشند نه تنها دفاع بلکه اگر اقدامی مسلحانه و نظامی علیه کشور صورت گرفت باید پاسخ قاطعی را بدهند و بخش دیپلماتیک که کار خودش را در زمینه گفت‌و‌گو‌ها انجام بدهد و ببیند آیا امکان حل و فصل این موضوعات از طریق دیپلماتیک وجود دارد یا ندارد؟ پس این‌ها توسط دستگاه‌های ذیربط همه پیش بینی شده بود، برخی مطالب گاهی اوقات بیان می‌شود که چرا مثلا ما مذاکره می‌کنیم یا چرا مثلا به دیپلماسی اهمیت قائل شدیم؟ این‌ها طرح فریب بوده من می‌خواهم خدمت مردم عزیزمان عرض کنم که آنها امکان دارد که طرح فریب آماده کرده باشند، اما این که ما بگوییم نیرو‌های خودمان، عوامل جمهوری اسلامی ایران که سر میز مذاکره هستند آنها فریب خوردند این طبیعتا یک گفته نادرستی است، حالا اگر عبارت دیگری را به کار نبرم طبیعتا گفته نادرستی است، چون بالاخره ما در جلسات مختلف آماده سازی همواره شرکت می‌کنیم، قبل از این که در یک دوره از گفت‌و‌گو حضور پیدا کنیم یا حتی یک پیغامی را ارسال کنیم یا به یک پیغام و مکاتبه‌ای پاسخ بدهیم همه جهات ذیربط با هم هماهنگ می‌کنند، این جا دیگر صحبت از فریب و این‌ها حرف منطقی و عاقلانه و درستی طبیعتا نیست برای هر وضعیتی جمهوری اسلامی ایران و دستگاه‌های ذیربط چه در بخش سیاسی دیپلماتیک و چه در بخش نظامی و دفاعی و به طور خاص نیرو‌های مسلح ما آماده بودند در این زمینه، اما نکته کلیدی این است که شما وقتی با بی اعتمادی به طرف مقابل دارید گفت‌و‌گو می‌کنید و از آن طرف انتظار یک تهدیدی را هم دارید که شاید این تهدید عملی بشود، چون بالاخره رئیس جمهور یک کشور در نامه خودش به این تصریح کرده هر چند در پاسخی که جمهوری اسلامی ایران هم به همان نامه داد به همان میزان و متقابلا و به طور متناسب به آن تعهدی شد همچنان که به پیشنهاد گفت‌و‌گو و دیپلماسی پاسخ داده شد. ولی باید کاملا آماده بود در این زمینه، این آمادگی اقتضا می‌کند که تلاش‌های سیاسی و دیپلماتیک همگام و مکمل با تلاش‌های دفاعی و نظامی‌شما پیش برود، این بسیار کلیدی است یعنی اگر شما انتظاری از یک مذاکره ندارید به طرف مقابل تان اعتمادی ندارید، وقتی با یک تهدیدی هم مواجه هستید، دو سناریو پیش روی شما قرار دارد یا مذاکرات را رها بکنید و به طرف مقابل کمک کنید که هر چه سریعتر آن تهدید خودش را عملیاتی کند، هر چند شما هم پاسخ قاطعی خواهید داد، یا این که با گفت‌و‌گو ببینید چه راهکار‌هایی فراروی شما وجود دارد و فرصت بیشتری را هم شما فراهم بکنید برای این که آماده سازی‌های دفاعی و نظامی‌شما گسترش پیدا کند و اینجاست که این دو بخش، بخش سیاسی و دیپلماتیک و بخش نظامی و دفاعی در شرایط تهدید باید دوشادوش یکدیگر باید کار کنند و سیاست هایشان باید هماهنگ باشد و اقدامات شان و ما در جریان گفت‌و‌گو‌هایی که با آمریکا داشتیم و در طول ۱۲ روز جنگ و دفاع مقدسی که شما به خوبی هم اشاره کردید داشتیم، این هماهنگی در حد اعلا وجود داشت اینگونه نبود که وزارت خارجه و دولت کار خودش را بکند نیرو‌های مسلح کار خودشان را بکنند. تمامی اقدامات هماهنگ هستند، چون دشمن شما هماهنگ عمل می‌کند، دشمن شما از تمامی ظرفیت‌های خودش، امنیتی، اطلاعاتی، پشتیبانی و مالی و اقتصادی و تجاری و همچنین نظامی دارد استفاده می‌کند برای این که برنامه خودش را پیش ببرد.

سوال: همین که می‌فرمایید اطلاعات مستندی از این هماهنگی بین رژیم و آمریکایی‌ها در این حمله داریم؟ چون بار‌ها صحبت از این شده که با هماهنگی کامل اتفاق افتاده است.
غریب آبادی: به نظرم اصلا الان دیگر نباید دنبال اطلاعات یا مستندات باشیم، آمریکا در کنار رژیم صهیونیستی قرار گرفت در این تجاوز نظامی، آمد بخشی از تاسیسات هسته‌ای ما را با هواپیما‌های خودش و به طور مستقیم مورد حمله مسلحانه قرار داد، این یعنی تجاوز نظامی و یک کار مغایر با حقوق بین الملل و مغایر با منشور ملل متحد، اینجا ما آمریکا را بعنوان یک متجاوز شناسایی می‌کنیم نه به عنوان یک کشوری که صرفا به رژیم صهیونیستی کمک کرده در تجاوز خودش، بله، کمک کرده، اما به طور مستقل و مجزا خودش بعنوان یک کشور و رژیم متجاوز هم شناخته می‌شود، چون مستقل مبادرت به اقدام نظامی‌کرد، دیگر از این سند مهم‌تر و گویا‌تر دیگر نمی‌شود رو کرد و این را ارائه کرد چون مستقل مبادرت به اقدام نظامی‌کرد، دیگر از این سند مهم‌تر و گویاتر دیگر نمی‌شود رو کرد و آن را ارائه کرد. بله، شاید یک بار دیگر هم در همین جا عرض کردم؛ وقتی شما صحبت از رژیم صهیونیستی می‌کنید، این رژیم تنها نیست، وابسته و متکی است به حمایت‌ها و هدایت‌های آمریکا و هم‌پیمانانش، اگر کمک آمریکا نبود؛ چه این کمک در بعد تجهیزات نظامی و اطلاعاتی و ورود مستقیم آمریکا به این منازعه مسلحانه و چه ورود آمریکا برای تقاضای آتش‌بس، رژیم صهیونیستی نمی‌توانست خیلی دوام بیاورد. شما وقتی صحبت از رژیم صهیونیستی می‌کنید؛ یعنی آمریکا، یعنی برخی دیگر از متحدان نزدیک رژیم صهیونیستی در کشور‌های غربی؛ اینها را نمی‌شود از هم جدا کرد، هر آن چه که جنایت رژیم صهیونیستی در هر جایی انجام می‌دهد، قطعاً آمریکا همدست و شریک است.

سؤال: هدف اصلی این بود که روند دیپلماسی را برهم بزنند، یعنی بین اتحاد این که آمریکایی‌ها و رژیم صهیونیستی می‌خواستند روند دیپلماسی که با ایران آغاز کردند را با این حمله به هم بزنند، درست است؟
غریب‌آبادی: رژیم صهیونیستی به نظرم یک مقدار فراتر از به هم زدن فرایند‌های دیپلماتیک فکر کرده، به زعم خود مثلاً احساس کرده که با این حمله به زعم خود غافلگیرانه مسلحانه شاید بتواند یک شبه کار نظام جمهوری اسلامی ایران را تمام کند. قطعاً هدف رژیم صهیونیستی فقط تأسیسات و برنامه هسته‌ای نبود در آن حمله مسلحانه و تجاوز، قطعاً دنبال اهداف وسیع‌تر و راهبردی بود و بحث تغییر نظام و فروپاشی سیستم و ساختار. اگر این گونه به موضوع نگاه کنیم که همین هم هست و مهمترین هدف راهبردی رژیم صهیونیستی هم همین بود، دیگر در این که شما بخواهید برآورد داشته باشید که دو طرف جنگ؛ چه کسی پیروز و چه کسی شکست خورده، به آمار و ارقام نگاه نمی‌کنید چه کسی چند ساختمان زده، چه کسی چند تلفات داده و چقدر کشته و مجروح دادند، چه میزان زیرساخت‌ها خراب شده، باید بینید که طرف‌ها آیا به اهداف راهبردی خود رسیدند یا نرسیدند. این بسیار کلیدی است. رژیم صهیونیستی خسارات وارد کرد به جمهوری اسلامی ایران، برخی از تأسیسات حتی تأسیسات غیرنظامی ما، مردم بی‌گناه ما؛ زنان و کودکان شهید شدند، ساختمان‌های مسکونی، بیمارستان‌ها، مهد کودک، برخی وسایل نقلیه، حتی وسایل نقلیه امدادی، ما هم خسارات سنگینی به رژیم صهیونیستی وارد کردیم. وقتی رژیم صهیونیستی حملات خود را انجام می‌داد، اینها از تلویزیون خود ما هم پخش می‌شد که کجا مورد اصابت قرار می‌گرفت. کاری ندارم این اقدام درست بود یا نبود در زمان جنگ، اما ببینید رژیم صهیونیستی چه سیاستی را در پیش گرفت؟ به هیچ وجه اجازه نمی‌داد که تصویری از اهدافی که مورد اصابت موشک‌های ایرانی قرار می‌گرفت منتشر شود و بعد مختصر داده‌هایی که از رسانه‌های خودشان و رسانه‌های غربی و بعضاً شبکه‌های اجتماعی بیرون آمد، دیدیم چه میزان خسارت گسترده به رژیم صهیونیستی وارد آمد که اینها اصلاً اعتراف نکردند، بعد شما آن را ضرب در ۱۰ حداقل کنید آن میزانی که منتشر شد. ما این پاسخ را دادیم، اما چه کسی باورش می‌شد که رژیم صهیونیستی که در جنگ شش روزه با اعراب، آن همه کشور‌های عربی را شکست داد؛ در ۱۲ روز، تازه ما از خیلی از تجهیزات نظامی‌پیشرفته هنوز استفاده نکرده بودیم. تازه میزان موشک‌هایی که در جنگ استفاده کردیم؛ آمارش حداقلی بود. مقایسه کنید با حجم بمباران‌ها و موشک‌هایی که رژیم صهیونیستی استفاده کرد، چه کسی آخر سر تقاضای آتش‌بس داد؟ چه کسی شکست خورد؟ رژیم صهیونیستی که در آن جا این پیروزی را در مقابل برخی کشور‌های عربی در جنگ شش روزه بدست آورد، رژیم صهیونیستی که گمان می‌کرد که در کمتر از چند ساعت می‌تواند نظام ما را دچار مشکل و فروپاشی کند، خودش داشت فرومی‌پاشید. می‌خواهیم ببینیم کجا به هدف راهبردی خودش دست پیدا کرد؟ چه کسی فکر می‌کرد کشوری به نام جمهوری اسلامی ایران پیدا شود با وجود تحریم‌ها، مشکلاتی که مردم دارند، انتظار داشتند مردم به جای این که بیایند پشت نظام و حمایت کنند از استقلال، حاکمیت و امنیت و حق دفاع، به خیابان‌ها بیایند و بیشتر نارضایتی خود را اعلام کنند؛ چنین انتظاراتی داشتند؛ تمام این معادلات برعکس شد.

سؤال: در کنار آن هدف کلانی که اشاره کردید، اهداف پایین‌دست؛ مثل تحمیل شرایط در مذاکره یا به هم زدن فضای دیپلماسی، اینها چقدر به نظر شما مد نظر و اثرگذار بود؟
غریب‌آبادی: اگر شما یک طرف شکست خورده باشید و بروید سر میز مذاکره، هر چیزی را به شما تحمیل خواهند کرد. تاریخ دیپلماسی و مذاکرات این را می‌گوید. کشوری که شکست بخورد و سر میز مذاکره وارد شود، امتیاز می‌دهد. اصلاً در موقعیتی نیست که شرایط مذاکره را تبیین کند و به خواسته‌های خود دست پیدا کند. میز مذاکره و محتوای آن را از قبل برای او می‌چینند. شاید دنبال این بود رژیم صهیونیستی و حتی آمریکا، اما آیا به آن دست پیدا کردند؟ نه، جمهوری اسلامی ایران شکست نخورد، پیروز شد.

سؤال: مواضع اصولی ما در مذاکرات احتمالی که ممکن است وجود داشته باشد، هیچ تغییر با قبل از این دفاع ۱۲ روزه نکرده؟
غریب‌آبادی: قطعاً هیچ تغییری نکرده، ما یک سری مواضع اصولی داریم در مورد مذاکرات، این مواضع اصولی همچنان هم ادامه دارد. این که باید حقوق ایران تأمین شود، حالا هر گفتگویی در هر زمانی بخواهد شکل بگیرد حقوق ایران باید تأمین شود و این حقوق، مشخص است؛ ازجمله در حوزه هسته‌ای و تحریم‌ها، این که ایران زیاده‌خواهی‌ها را نخواهد پذیرفت، اینها تعریف دارد و مشخص است که این زیاده‌خواهی‌های آنها چیست. این که مذاکرات باید در چارچوب راهبرد تعیینی کشور باشد؛ اینها مشخص است. این که شما به طرف مقابل اعتماد ندارید و بر مبنای بی‌اعتمادی مذاکره می‌کنید. یکی از اصول اساسی ماست. ما هیچ وقت از روی خوش‌خیالی و اعتماد به طرف مقابل سر میز مذاکره حاضر نشدیم. همواره بی‌اعتماد باید باشید به طرف مقابل و نکته دیگر این که همیشه باید برای هر شرایطی آماده باشی، یعنی اگر شما سر میز مذاکره نشستید، مفهومش این نیست که نیرو‌های مسلح شما خیال‌شان راحت باشد که اتفاقی نخواهد افتاد، نه آنها هم آماده هستند، شما گفت‌و‌گو می‌کنید، بخش نظامی‌شما آماده دفاع و پاسخگویی است؛ اینها هیچ منافاتی باهم ندارد.

سؤال: الان فکر می‌کنید بعد از این ۱۲ روز ما شرایط بهتری حتی برای تحمیل خواسته‌ها و شرایط خودمان به طرف مقابل داریم؟
غریب‌آبادی: ما مصمم‌تر هستیم در پیگیری حقوق خودمان، اگر قرار است گفتگویی شکل بگیرد، آن اصولی که گفتم باید محقق شود. این گونه نیست که الان بخواهیم احساس ضعف کنیم، جمهوری اسلامی از موضع ضعف وارد گفت‌و‌گو نخواهد شد. ضعف مربوط به آنهاست. این که اعلام می‌کنند ما پیروز شدیم؛ سه تأسیسات را زدیم و تعدادی از فرماندهان نظامی ایران را ترور کردیم؛ کجای این شاخص پیروزی است؟ به هیچ وجه شاخص پیروزی نیست. شاخص پیروزی این است که ما بعد از این جنگ ۱۲ روزه شاهد انسجام و وحدت ملی هستیم. راهبردی که رژیم صهیونیستی و آمریکا دنبال می‌کردند که مردم را بیشتر از نظام دور کنند؛ این برعکس شد. ما هیچ وقت شاهد این انسجام و وحدت به این میزان نبودیم. این بسیار پیروزی بزرگی است. نکته دوم؛ جایگاه جمهوری اسلامی ایران نه تنها در افکار عمومی‌به ویژه کشور‌های مسلمان بلکه حتی خود حاکمان کشور‌های اسلامی الان بیشتر و بهتر از قبل شده است.
این که عرض می‌کنم در اثر تماس‌ها و رایزنی‌های دیپلماتیک ماست، باورشان نمی‌شد کشوری پیدا شود بالأخره این رژیم را جای خود بنشاند و این رژیم دستانش را بالا ببرد و برود خدمت آمریکا و تقاضای آتش‌بس کند. تقاضای آتش‌بس را آمریکا از طرف رژیم صهیونیستی به ایران فرستاد. ما تقاضای آتش‌بس نکردیم، ما آماده بودیم ادامه دهیم و دفاع کنیم. اگر برخی از کشورها احساس می‌کردند که ایران بنا به ادعاها و بهانه‌هایی که همین آمریکا و رژیم صهیونیستی عوام‌فریبی که کرده بودند ایران تهدیدی برای منطقه است، الان آنها از تهدید رژیم صهیونیستی صحبت می‌کنند. این حاصل این جنگ است؛ و این پیروزی و دستاورد است که الان رژیم صهیونیستی به عنوان تهدید اصلی منطقه قلمداد می‌شود. دو نمونه کوچک عرض کنم؛ در طول همین جنگ اقدامات زیادی شد، ما یک اولویتی را در وزارت خارجه تعیین کردیم برای ایجاد اجماع بین‌المللی در محکومیت متجاوزان و تجاوز؛ وظیفه ماست. اگر فرماندهان و سربازان ما در نیروهای مسلح در خط دفاع و پاسخگویی هستند و جان خود را می‌دهند، ما در وزارت خارجه وظیفه ماست که برویم در جهت محکومیت متجاوز و متجاوزین تلاش کنیم و اجماع بین‌المللی ایجاد کنیم. نگذاریم با عوام‌فریبی همچنان بعد از تجاوز ایران را همچنان تهدید معرفی کنند و همچنان بگویند ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است و عوام‌فریبی کنند. 

سؤال: همین اتفاق افتاده به نظر شما؟
غریب‌آبادی: بله، دو نمونه کوچک فقط می‌خواهم بگویم؛ در دو نمونه ما بیانیه‌هایی را در محکومیت تجاوز رژیم صهیونیستی و آمریکا داشتیم؛ یکی بیانیه اتحادیه عرب، یکی بیانیه شورای همکاری خلیج فارس. بیانیه اتحادیه عرب را وزارت خارجه مصر با کمک وزارت‌ خارجه‌‌های کشورهای عربی پیگیری کرد. باورتان می‌شود در این شرایط خود کشورهای عرب که همه هم مسلمان هستند، بدون این که با ما هماهنگ کنند، بیانیه‌ای را تنظیم کردند و این تجاوز را محکوم کردند؛ این بی‌سابقه است. شورای همکاری خلیج فارس که بالأخره هر وقت هر بیانیه‌ای صادر می‌کردند یک تعریضی به جمهوری اسلامی ایران داشتند، اینها خودشان بیانیه دادند، البته این گونه نبود که وزارت خارجه کاری نکرده باشد، تماس‌های متعددی را آقای عراقچی وزیر امورخارجه با همتایان خود داشتند، ولی این بیانیه‌ها از سوی این کشورهای اسلامی و عربی حاکی از چیست؟ قطعاً بخشی مرهون و مدیون تغییر تحلیل‌های راهبردی آنها در منطقه است. اگر الان مقابل رژیم صهیونیستی کوتاه بیایند، این تجاوزها که حد یقفی ندارد، رژیم صهیونیستی با کمک اربابانش سراغ بقیه کشورها هم خواهد رفت. اینجا جمهوری اسلامی ایران فقط به خاطر دفاع از برنامه هسته‌ای خودش؛ پاسخ قاطع به رژیم صهیونیستی نداد. دفاع از استقلال، امنیت ملی و تمامیت ارضی و حاکمیت. برنامه‌ هسته‌ای اینجا فقط محل پاسخ ما نبود که بخواهیم این چنین پاسخ قاطعی را بدهیم و از این پاسخ جمهوری اسلامی ایران، کشورهای اسلامی منتفع شدند و متوجه شدند که تهدید اصلی؛ ایران نیست، تهدید اصلی؛ رژیم صهیونیستی در منطقه است. گروه‌های مختلف و سازمان‌های مختلف بین‌المللی این تجاوزها را محکوم کردند؛ سازمان همکاری شانگهای، سازمان بریکس، جنبش عدم تعهد که 118 کشور عضو آن هستند با سلایق متعدد، یعنی اینها ضرورتاً کشورهای یکپارچه از نظر رویکرد سیاسی نیستند. در همین جنبش عدم تعهد برخی کشورهایی دارید که وقتی قطعنامه‌ای مثلاً در حوزه حقوق بشر یا حتی هسته‌ای علیه ایران تصویب می‌شد، اینها رأی مثبت به آن قطعنامه می‌دادند، اما در این جا 118 کشور عضو جنبش عدم تعهد این تجاوزها را محکوم کردند. گروه دوستان منشور ملل متحد، همین طور سازمان‌های مختلفی اینها را محکوم کردند.

سؤال: کشورهایی که سکوت کردند، حمل بر تجاوز تلقی می‌کنید؟
غریب‌آبادی: مشخصاً اندک کشورهایی بودند که سکوت، بله امکان دارد برخی کشورها سکوت کرده باشند، اما اندک کشورهایی بودند که جانبدارانه از رژیم صهیونیستی حمایت کردند و من مشخصاً این سه کشور اروپایی یعنی انگلیس، آلمان و فرانسه را نام می‌برم. به جز این سه کشور من اگر اشتباه نکنم، ندیدم کشور دیگری که بیاید حمایت کرده باشد از این تجاوز و رژیم، به هر حال آمریکا که خود بخشی از این تجاوز بود که این سه کشور هم حیثیت خودشان را بردند و با یک استدلال‌های واهی. نامه‌هایی که مثلاً نماینده آمریکا و رژیم صهیونیستی در سازمان ملل به ثبت رساندند که توجیه کنند این تجاوز را و بعد همین سه کشور، همان توجیهات و بهانه‌ها را استفاده کردند، گفتند که ما برنامه‌ هسته‌ای ایران را به عنوان یک تهدید قریب‌الوقوع جلوه دادیم و تلقی کردیم که به سمت نظامی‌شدن می‌رود، پس ما حق دفاع مشروع را داشتیم که این تهدید را برطرف کنیم. حتی مضحک است که آمریکا در نامه خود حتی استناد کرده به این که ما جنگی را شروع نکردیم و در وضعیت جنگی با ایران بودیم. اصلاً از لحاظ حقوقی حرف کاملاً غلطی است. ما با آمریکا هیچ گاه در حالت جنگی قرار نداشتیم، هیچ وقت و گفتند همین شعار مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل نشان می‌دهد که ایران قصد داشته که ما را نابود کند، پس ما حق دفاع مشروع را داشتیم. نمی‌خواهم به این جواب دهم، حدود 22 گزارشگر ویژه حقوق بشر بیانیه‌ای را صادر کردند و حتی نامه‌ای را دادند به وزیرخارجه آمریکا و رژیم صهیونیستی؛ اولاً این که این تجاوز را کاملاً محکوم کردند مغایر با حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل بشردوستانه قلمداد کردند. جالب است در بخشی از استدلال‌شان آوردند این که شما؛ یعنی رژیم صهیونیستی و آمریکا می‌گویید حق دفاع مشروع اعمال کردید که آنها به آن دفاع پیش‌دستانه می‌گویند؛ یعنی این که شما تصور کردید کشوری علیه شما تهدید است، آن تهدید را باید در نطفه خفه کنید؛ که به این دفاع پیش‌دستانه می‌گویند. در حقوق بین‌الملل اصلاً مورد شناسایی واقع نشده است. گفتند شما ایران را متهم می‌کنید می‌گویید یک برنامه نظامی هسته‌ای داشت؛ اولاً این که ثابت نشده، هیچ یک از گزارش‌های آژانس این را نمی‌گوید، دوم؛ اینها گفتند فرض را بر این بگذارید که ایران به سمت ساخت سلاح هسته‌ای پیش می‌رفت، خود شما می‌گویید که ایران مواد را برای هفت یا 9 بمب دارد، فرض کنید ایران حتی بتواند 9 بمب هسته‌ای تولید کند، در مقابل نزدیک به 200 بمب هسته‌ای که رژیم صهیونیستی دارد، آیا ایران می‌تواند تهدیدی علیه اسرائیل قلمداد شود؟ اینها جوابش را دادند. ما اگر جواب بدهیم که جواب هم دادیم به شورای امنیت و رد کردیم این استدلال‌های مضحک رژیم صهیونیستی و آمریکا را در اعمال حق دفاع مشروع و گفتیم؛ اینها مشخص است. این سه کشور هم همین حرف‌های بیهوده را تکرار می‌کنند. ایران تهدید نیست، برنامه‌ هسته‌ای ایران هیچ وقت ماهیت نظامی نداشته، شما گزارشی را نمی‌توانید پیدا کنید توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌که تأیید کند ایران در برنامه‌ هسته‌ای خود انحراف داشته به سمت مقاصد نظامی؛ اصلاً نمی‌توانید پیدا کنید. این عوام‌فریبی است که شما بگویید ایران برنامه غنی‌سازی دارد. غنی‌سازی یکی از الزامات ساخت بمب هسته‌ای است، پس تهدید است. اگر این باشد؛ یک موقع هست یک کشور غیرهسته‌ای که خودش برنامه غنی‌سازی و هسته‌ای هم ندارد، چنین حرفی بزند، شما یک مقدار می‌توانید تأمل کنید، اما دو رژیمی‌که خودشان دارنده سلاح هسته‌ای هستند، یکی از این رژیم‌ها عضو معاهده عدم اشاعه هم نیست و سلاح هسته‌ای دارد، مضحک نیست که بیاید به کشوری مثل ایران را بگوید شما دنبال سلاح هسته‌ای هستید و اگر این سلاح را تولید کنید، تهدید من هستید، خودت بزرگترین تهدید صلح و امنیت منطقه‌ای و جهانی هستی. استدلال‌ها را می‌خواهم بگویم؛ نه مبنای قوی و نه مبنای حقوقی و فنی دارد، اما با همین حرف‌های بیهوده خودشان عوام‌فریبی کردند.

سؤال: الان همکاری‌های ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مستند به قانون مجلس؛ معلق شده و تعلیق آن اجرا شده است؟
غریب‌آبادی: مصوبه مجلس شورای اسلامی مشخص است؛ همکاری‌ها به حالت تعلیق در می‌آید با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و با تحقق برخی شروط، تصمیم‌گیرنده نهایی برای اعاده همکاری‌ها، شورای امنیت ملی تشخیص داده شده و همین هم الان در حال اجراست. یعنی اگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هر تقاضا و درخواستی دارد، مرجع تصمیم‌گیری برای آن؛ شورای عالی امنیت ملی است و ما این را هم به آژانس اعلام کردیم و الان هم هیچ بازرسی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران وجود ندارد. البته حرفی که آنها می‌زدند، همین غربی‌ها، همین آمریکا و همین مدیرکل آژانس بیشتر صحبت‌شان در مورد همین تأسیسات مرتبط با فعالیت‌های غنی‌سازی بود. حالا اینها گفتند تأسیسات ما را زدند، بازرس آن‌جا می‌خواهد برود چه کار کند؟ خودشان هم قبول دارند، یعنی مدیرکل آژانس هم اعلام کرده چند بار که هر بار شرایط ایمنی و امنیت فراهم شد، ما بالأخره بازرسان خودمان را می‌فرستیم، البته ما باید قبول کنیم، ولی می‌خواهم بگویم این که بیاییم همین را به عنوان یک موضوع و معضل بشماریم، خیلی مبنایی ندارد، عملاً سالبه به انتفاع موضوع است.

سؤال: آقای عراقچی اشاره کردند که ایران در روز‌های اخیر پیام‌هایی مبنی بر آمادگی احتمالی ایالات متحده برای بازگشت به مسیر مذاکرات دریافت کرده، راجع به ماهیت این پیام‌ها و این که آیا حاوی پیشنهاد مشخصی بودند، می‌فرمایید؟
غریب‌آبادی: آقای عراقچی توضیح دادند به صورت کلی که بله این پیام‌ها حتی از آغاز تجاوز ارسال شده که خواهان ازسرگیری مذاکرات و دیپلماسی بودند، در زمان جنگ و آن ۱۲ روز، اصلاً مفهومی نداشت که شما بنشینید راجع به دیپلماسی و مذاکره فکر کنید، البته دیپلماسی وقتی شما صحبت از دیپلماسی می‌کنید که هنر مذاکره، فن مذاکره و شیوه‌های مذاکره است، حتی در زمان جنگ هم کاربرد دارد، حتی در زمان جنگ هم دیپلماسی را نمی‌توانید معطل کنید، یا به عنوان یک گزینه حداقل از سبد گزینه‌های خود حذف کنید، قطعاً مهمترین گزینه خواهد بود، اما راهبرد جمهوری اسلامی ایران این بود که مادامی‌که این تجاوز ادامه دارد و ما هم در حال دفاع از خودمان هستیم، نشستن سر میز مذاکره، مفهومی ندارد؛ برای همین به آن پیام‌ها برای نشستن سر میز مذاکره، پاسخ مثبتی داده نشد. این پیام‌ها برای ازسرگیری مذاکرات بعد از توقف تجاوز و جنگ هم ادامه داشته و دارد. همان طور که اشاره کردند وزیر امورخارجه که بنشینیم گفت‌و‌گو و صحبت کنیم؛ اینها در حال بررسی است، این گونه نیست که ما هر گزینه‌ای را بخواهیم حذف کنیم و کنار بگذاریم. اگر پیامی‌بیاید بررسی می‌شود تا یک تصمیم درست و مناسبی اتخاذ شود.

سؤال: یعنی این که الان پیشنهاد مشخصی در این پیام‌ها واصل نشده است؟
غریب‌آبادی: پیشنهاد گفت‌و‌گو و مذاکره است، طبیعتاً پیشنهادات سر میز مذاکرات مطرح می‌شود نه از راه دور و قبل از هر گونه مذاکره که طرفین هر صحبتی که دارند وقتی سر میز مذاکره نشستند، پیشنهادات خود را مطرح می‌کنند. ما یک سری اصولی برای گفت‌و‌گو‌ها داریم که اینها را مورد اشاره قرار دادم. هر وقت تصمیمی اتخاذ شود، طبیعتاً در چارچوب تصمیم کشور و به دستگاه‌ها و مقامات بالادستی، تصمیم لازم اتخاذ خواهد شد؛ حالا این می‌تواند هم گفت‌و‌گو و هم عدم گفت‌و‌گو باشد، اما دیپلماسی را نباید به منزله این ببینید که شما شکست خوردید و رفتید صحبت می‌کنید، نه جمهوری اسلامی ایران پیروز شده، دیپلماسی در تمام شرایط کارآمد است، به ویژه اگر شما از یک بحران و شرایط ویژه‌ای سربلند بیرون آمدی، آن وقت، وقت استفاده از دیپلماسی است که سر میز گفت‌و‌گو نقدش کنید؛ این بسیار مهم است. اما آیا باید دچار خیال خام و خوش‌خیالی شویم که بگوییم می‌توانیم از طریق گفت‌و‌گو؛ حل و فصل کنیم؟ نه، نباید دچار این خوش‌خیالی شد و هیچ کس هم در جمهوری اسلامی ایران برای گفت‌و‌گو‌ها این گونه رفتار نمی‌کند. اما اینها اگر عوام‌فریبی کردند با همین کار‌های خودشان بوده که ایران برنامه غنی‌سازی دارد، دنبال سلاح می‌رود، ایران چنین نیات و اراده‌ای دارد، ایران سر میز مذاکره حاضر نمی‌شود، ایران وقت تلف می‌کند، ایران تاکتیک‌های تأخیری دارد. باید این بهانه‌ها را گرفت حداقل فایده دیپلماسی و گفت‌و‌گو؛ این است که نگذارید با عوام‌فریبی طرف مقابل، اجماعی را در عرصه بین‌المللی علیه شما تشکیل دهند. اگر آن گفت‌و‌گو‌های دو ماهه نبود؛ دو اتفاق می‌توانست متصور شود؛ یکی این که همین جنگ می‌توانست زودتر اتفاق بیفتد و نکته دوم؛ با این که شما مورد تجاوز قرار گرفتید، جامعه بین‌المللی و طیف وسیعی از کشور‌ها می‌توانستند حق را به شما ندهند، نکته سوم؛ حتی امکان داشت مردم خودمان هم از حاکمان، تصمیم‌گیران و مجریان و مجریان سیاست‌ها سؤال کنند؛ شما چرا این مسیر‌ها را طی نکردید که ما یک دفعه بیفتیم داخل جنگ؟ ما مسیر منطقی را در پیش گرفتیم. کار دیپلماسی و گفت‌و‌گو انجام شد، این که گفته می‌شود فریب خوردند؛ حرف بسیار غلطی و نادرستی است. شاید در یک فرصت مناسبی ما که در این چارچوب بودیم و حضور داشتیم، برخی از واقعیت‌ها را بگوییم. ما همزمان که برای گفت‌و‌گو‌ها جلسه داشتیم، همزمان نیرو‌های مسلح ما جلسات داشتند، حتی جلسات مشترک با تیم سیاسی و دیپلماسی برای کسب آمادگی‌های لازم برای دفاع از کشور، کجا فریب خوردیم؟ کجا دیپلماسی مسیر خودش را رفت و میدان و اقدامات نظامی و دفاعی مسیر خودش را نرفت. کاملاً هماهنگ بود. ما نباید الان دو قطبی در داخل کشور ایجاد کنیم. اینها برای انسجام و وحدت ملی مضر است و من این‌جا خدا را شاکرم در کشوری زندگی می‌کنیم که سایه با برکت مقام معظم رهبری و تدابیر داهیانه ایشان بر این کشور و مردم وجود دارد. در همان دو سه روز اول جنگ، آمریکایی‌ها پیام مذاکره فرستادند، در داخل کشور این مذاکره رد شد و بنده به عنوان کسی که به عنوان یکی از مسئولان وزارت خارجه هستم و دیپلمات‌های نظام جمهوری اسلامی ایران، بعد از جنگ شما راحت می‌توانی سیاست‌های زمان جنگ‌تان را ارزیابی کنید، ببینید درست بود یا غلط؟ شهادت می‌دهم بهترین تصمیم‌ها گرفته شد؛ هم برای عدم ورود به میز مذاکره در زمان جنگ و هم برای دفاع جانانه و عدم توقف در دفاع از کشور. چرا باید با برخی از اهداف سیاسی جناحی و گروهی این وحدت ملی را ما تکه و پاره کنیم؟ چرا؟ نباید این کار را کنیم، باید دفاع کنیم. سیاست‌های کشور الان یکپارچه و منسجم است و ما باید از این دفاع کنیم و قدر نعمت ولایت را بدانیم.

سؤال: ساعتی پیش یک خبری منتشر شد مبنی بر حمایت صدراعظم آلمان از فعال شدن مکانیزم ماشه و اسنپ‌بک، چند روز پیش هم این خبر آمد که تروئیکای اروپایی بنا دارند که تا ۱۵ جولای نامه خود را برای فعال شدن اسنپ‌بک به شورای امنیت بدهند، خبر صدراعظم آلمان تأیید نشده البته، یعنی خبر واقعی به نظر می‌رسد که نبود، اما در حال حاضر اوضاع در باب فعال شدن مکانیزم ماشه چیست و واکنش ما در صورت فعال شدن آن چه خواهد بود و چه آثار و پیامد‌هایی دارد؟
غریب‌آبادی: اطلاع رسمی هنوز به ما واصل نشده که کشور‌های اروپایی چنین قصدی را دارند، اما ما این انتظار را داریم که این کشور‌ها هر روز این کار را کنند، چون اگر خودمان را آماده نکنیم برای این شرایط، طبیعتاً نمی‌توانیم با آن سیاست و با آن اقدام مقابله کنیم. ما هر روز خودمان را آماده نگه می‌داریم برای این موضوع، البته قرار شد همکاران ما از وزارت خارجه آلمان رسماً این را بپرسند این خبری که بیرون آمده، جعلی است یا تأیید یا تکذیب می‌کنند؟ طبیعتاً تا فردا صبح مشخص خواهد شد که این خبر، خبر جعلی یا درستی است؟ نکته دوم؛ اروپایی‌ها و این سه کشور تنها ابزاری که الان دارند؛ همین موضوع اسنپ‌بک است. در میز گفت‌و‌گو‌ها که حضور نداشتند، اسنپ‌بک را اگر انجام دهند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ نباید از اسنپ‌بک استقبال کرد، خیلی صریح عرض کنم از لحاظ حقوقی نباید استقبال کرد، که اینها اقدام خود را انجام دهند؛ نه، باید هر اقدامی انجام دهیم که نگذاریم اینها این کار را کنند. هر اقدام؛ مفهومش این نیست که به آنها امتیاز دهیم، نه، گزینه‌های مختلف برای جلوگیری از توسل آنها به این سیستم. اما اگر اینها این کار را کنند، خودشان را از صحنه تعامل و کار دیپلماتیک با ایران کاملاً حذف می‌کنند. اگر الان می‌بینید ما با اروپایی‌ها هم گفت‌و‌گو داریم؛ شش دور با این کشور‌ها صحبت کردیم که آخرین آن در سطح وزرا بود در ژنو؛ دور ششم.

سؤال: این خبر را همکاران شما در وزارت خارجه بررسی کردند، گفتند که خبر، خبر جعلی است.
غریب‌آبادی: عرض کردم که گفتیم همکاران ما بررسی کنند. اینها اگر توسل به این کنند، این تعاملات دیگر مفهومی ندارد، خودشان را از عرصه دیپلماتیک با ایران، ازجمله هر گونه گفتگوی احتمالی در مورد هسته‌ای و رفع تحریم، حذف خواهند کرد. نکته دوم؛ وقتی شما این کار را انجام می‌دهید، راجع به کدام برجام صحبت می‌کنید که می‌خواهید اسنپ‌بک کنید؟ این برجام که رفته کنار، خودشان اجرا نکردند، آمریکا که کلاً از برجام کناره‌گیری کرد، اینها هم که از سال ۲۰۱۸ که آمریکا از برجام کناره‌گیری کرد، یکی از تعهدات‌شان را نجام ندادند، خیلی پررویی و وقاحت می‌خواهد که شما بگویید ایران به تعهدات خود عمل نکرد، پس ما باید برویم قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت را برگردانیم. واقعاً از لحاظ حقوقی؛ هیچ مبنایی ندارد. با این که مبنایی ندارد، متأسفانه ما با نهاد‌های سیاسی در جامعه بین‌المللی سر و کار داریم، مثل شورای امنیت و شورای حکام آژانس، ولی در هر صورت ما به اینها گفتیم که این مسیر؛ یک مسیر تقابل است، شما اگر این اقدام را کنیم، ما هم مجبور به واکنش‌های مختلف در این حوزه‌ها خواهیم شد و اگر واکنش مختلف انجام دهیم، بله به آثار آن واقف هستیم و می‌دانیم شرایط پیچیده‌تر خواهد شد، اما ما پاسخ خواهیم داد و فکر نکنید که این اسنپ‌بک می‌آید وضعیت و کفه این کار‌ها را به سمت شما سنگین خواهد کرد؟ نه کل اوضاع را پیچیده‌تر خواهد کرد، از این منظر امیدواریم طرف‌های اروپایی عقلانیت به خرج دهند و به این ابزار متوسل نشوند. البته ما طبیعتاً به تعاملات خود با اروپایی‌ها ادامه خواهیم داد که ببینیم چطور می‌توانیم این وضعیت را مدیریت کنیم.

سؤال: جمع‌بندی بفرمایید؟
غریب‌آبادی: واقعاً باید خدا را شاکر باشیم از این مقاومتی که مردم ما نشان دادند، ما به عنوان کسانی که در ساختار نظام حضور داریم باید قدر این وحدت و انسجام ملی را بدانیم، باید حفظ کنیم، تداوم و ارتقاء ببخشیم، پس هر چه از دست‌مان برمی‌آید باید برای مردم شریف انجام دهیم. این نکته کلیدی است. وقتی شما تصاویر این زنان، خانواده‌ها و کودکانی که شهید شدند می‌بینیم، مسئولیت ما سنگین‌تر است و باید پیگیری کنیم. ما این جنایات را باید روشنگری کنیم در عرصه بین‌المللی و همین کار را هم کردیم. ما در وزارت خارجه تا الان بیش از ده‌ها نامه و گزارش تولید کردیم برای روشنگری و در سازمان ملل ثبت کردیم. اگر مثلاً صدراعظم آلمان آمده یک حرف زده، همان را به عنوان سند شورای امنیت به ثبت رساندیم. تاریخ باید قضاوت کند، اینها باید مبنای کار حقوقی قرار بگیرد. الان تیم حقوقی در معاونت حقوقی ریاست جمهوری تشکیل شده برای برآورد، ارزیابی خسارات و تشکیل پرونده، باید ببینیم به کجا باید شکایت کنیم، پیگیری خسارات؛ اینها وظیفه ماست و باید این کار‌ها را انجام دهیم، اینها کار‌هایی است که در قبال متجاوز و در برابر آن باید انجام دهیم، اما برای مردم خودمان واقعاً هر کاری کنیم، با این ایستادگی و پایمردی که نشان دادند؛ کم است.