کتاب «مبانی مهاجرت جهانی» ترجمه خانم شیدا نوروزی با مقدمه آقای دکتر سیدمحمدکاظم سجادپور در سال 1395 از سوی اداره نشر وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران منتشر گردیده است. این کتاب در سال 2014 توسط موسسه انتشارات روتلج در آمریکا چاپ شده است.
چرا و چگونه باید به پدیده مهاجرت در جهان معاصر نگریست؟ این پرسش بنیادین بسیاری از افراد، نهادها، سازما‌ن‌ها و دولت‌های سراسر جهان است. در پاسخ به چرائی لزوم توجه به مهاجرت باید گفت که هیچ‌گاه در تاریخ بشر اینقدر موضوع مهاجرت بر زندگی خصوصی و عمومی اثرگذار نبوده است. تقریباً همه دولت‌ها به گونه‌های مختلف با موضوع مهاجرت روبه‌رو هستند. در سطح فردی هم دیگر کمتر کسی را می‌توان یافت که به طور مستقیم و غیرمستقیم با پدیده مهاجرت در قالب مهاجرت شخصی، مهاجرت افراد و اعضای خانواده، دوستان و مهاجرین خارجی سر و کار نداشته باشد. مهاجرت در حال حاضر در زمره ده مسئله اول جهان است. جمعیت کل مهاجرین دنیا، در حال حاضر بالای 170 میلیون نفر است. این رقم مهاجرت به سرزمین‌های خارجی را در بر میگیرد. اگر مهاجرت داخلی را در نظر بگیریم گستره و عمق پدیده مهاجرت و همچنین کمیت مهاجران وضع دیگری پیدا می‌کند. با توجه به آنچه ذکر شد این استنباط را می‌توان داشت که بدون شناخت مهاجرت، جامعه و سیاست در سطوح مختلف ملی، منطقه‌ای و جهانی قابل فهم نیست.
در این مجلد نگاهی اجمالی به مسائل تاریخی و معاصر مهاجرت در سراسر جهان از خلال سنتز کاملی از اکثر ادبیات و داده‌های آکادمیک در این خصوص فراهم شده و به واسطه‌ی نگرش‌هایمتنوع مقدمه‌ای برای مطالعه مهاجرت ارائه گردیده‌است. بر پایه‌ی علوم اجتماعی، وارد مباحث جامعه‌شناسی، اقتصاد، جغرافیا و سیاست شده تا فهم خود از پیچیدگی‌های زمانی، مکانی، چگونگی و چرایی مهاجرت مردم را شکل دهیم. کتاب حاضر به عنوان یک بررسی جامع در خصوص مهاجرت طراحی نشده، بلکه بیشتر تلاش بر این بوده تا عصاره‌ای از یک ادبیات وسیع در قالب سوالات محوری و مفاهیم کلیدی درخصوص موضوع حاصل شود. فصول این کتاب به شکل موضوعی ساختاربندی شده و با راهنمایی جهت مطالعات بیشتر و معرفی نمونه‌هایی از منابع مفید تکمیل شده‌اند. مهاجرت نیز بسیار مشابه سایر حوزه‌ها در قلمروی سیاسی- اجتماعی می‌تواند موضوعی بحث برانگیز و حساس باشد.
فصل اول در صدد است که منظور از مهاجرت را توضیح داده و انواع مختلف آن را که امروز شاهدشان هستیم برشمارد، در این راستابه مهاجرت داخلی و مهاجرت خارجی یا بین‌المللی و نیز مهاجرت‌های داوطلبانه و اجباری اشاره می‌کند. سپس نظریات عمده در توضیح چرایی رخداد مهاجرت جهانی را مورد بررسی قرار می‌دهد و به بیان مولفه‌های مختلف در توضیح چرایی مهاجرت از قبیل تاثیر خانواده و جامعه، تصمیمات فردی، شبکه‌های مهاجرت، بازار کار دوگانه و فرایندهای جهنی شدن می پردازد.
در فصل دوم، تاثیرات فرآیند جهانی شدن اخیر بر الگوهای مهاجرت مورد بحث قرار میگیرد که البته نیروی پیش‌برنده عمده همان رشد نابرابری بین کشورها است. اغلب این رشد نابرابری بین کشورهای پیشرفته شمال و سایر کشورها که آن را نابرابری شمال-جنوب می‌نامند در کانون توجه است. در این فصل به تاریخ و جغرافیای مهاجرت پرداخته می‌شود. به ویژه این که چگونگی تغییر الگوهای مهاجرت جهانی در طی زمان نیز مد نظر قرار میگیرد. در اینجا الگوهای مهاجرت از دوره استعماری امپریالیسم اروپا تا عصر حاضر که شاهد ادغام جهانی هستیم و بسیاری از کشورها شاهد پدیده مهاجرت بوده‌اند ارزیابی می‌گردد. مللی که سابقا بخشی از جمعیت‌شان به عنوان مهاجر از کشور خارج شده است امروز از سایر کشورها مهاجر می‌پذیرند.به هرحال مهاجرت در زمان‌های متفاوت و با اقتصادهای گوناگون و تغییرات سیاسی متحول می‌شود.
در فصل سوم، تاثیر مهاجرت بر جامعه مقصد ارزیابی می‌شود. وقتی مهاجران در مکان جدیدی اسکان می‌یابند، به خصوص به تعداد زیاد و نسبتا سریع، به طور قابل ملاحظه‌ای آنجا را تغییر می‌دهند. در برخی موارد، با پذیرش تنوع فرهنگی جدید، مهاجران اجتماعاتی قومی را درون جامعه چندفرهنگی جدید تشکیل می‌دهند. در سایر موارد، مهاجران جدید ممکن است از سوی جامعه جدید به عنوان یک تهدید به ویژه به عنوان تهدیدی برای امنیت و هویت ملی شناخته شده و طرد شوند. در زمان‌های اخیر، مهاجران و مخصوصاً مهاجران غیرمعمول همچون تهدیدی مجرمانه برای امنیت ملی پنداشته می‌شوند. همچنین حملات تروریستی اثری شگرف بر درک اجتماعی از مهاجران داشته است. با افزایش نظامی‌گری و امنیتی شدن، طرز برخورد و قوانین دربرگیرنده مهاجرت تغییر کرده است. در پاسخ، بسیاری از گروه‌های مهاجران به طور فزاینده‌ای احساس می‌کنند که در کشورهای میزبان تهدید و محروم می‌شوند. این فصل چنین دیدگاه‌ها، نگرانی‌ها و نتایج حاصله در دنیای پس از 11 سپتامبر را کندوکاو می‌کند. به عنوان بخشی از چنین مبحثی،در فصل سوم بر فرآیندهای مربوط به مهاجرت، از جمله همگون‌سازی، قومیت، تبعیض ن‍ژادی، چندفرهنگی و مهاجرت فراملی تمرکز شده‌است. همچنین ارتباط جنسیت و مهاجرت را با تمرکز بر مباحث اخیر درخصوص زنانه شدن مهاجرت و نگرانی‌های خاص زنان مهاجر سنجیده شده‌است. در نهایت پیوند بین مهاجرت و تمایلات جنسی با توجه به شرایط خاص زنان همجنسگرا، مردان همجنسگرا، دوجنسگراها و افراد فراجنسیتی بررسی می‌شود.
در فصل چهارم، به ارتباط بین مهاجرت و اقتصاد جهانی پرداخته می‌شود. در اینجا رابطه‌ی میان مهاجران و بازارکار به خصوص اثر آن‌ها بر دستمزدها و اشتغال کارگران بومی مد نظر است. همچنین اقتصاد قومی با تمرکز ویژه بر قلمروهای قومی تعریف شده در این فصل مورد پردازش قرار میگیرد. یکی از جنبه‌های بسیار مشهور جهانی شدن جریان آزاد سرمایه و اطلاعات بین ملت‌ها است. در عین حال، در پس این جریان مردمی هستند که در جستجوی اشتغال مهاجرت می‌کنند. به خصوص با توجه به اهمیت الگوها و فرآیندهای مهاجرتی، شهرهای دروازه‌ای یا شهرهای بزرگ جهانی وجود دارند که پیوندهایی قوی با شبکه گسترده مالی و تجاری جهانی دارند. شهرهایی مانند نیویورک، لندن، لس آنجلس و سیدنی دروازه‌های قدیمی مهاجرت هستند. آن‌ها به عنوان مراکز مالی و تجارت جهانی، مردم را از سراسر جهان به سمت خود جذب می‌کنند. سایر شهرها همچون دوبلین یا واشنگتن دی سی می‌توانند در گروه دروازه‌های مهاجرتی نوظهور قرار بگیرند. چنین نمونه‌های تازه‌ای در اقتصاد جهانی مردم را از کشورهای مختلف به سمت خود کشیده است. در اینجا به طور خاص بر ماهیت و آثار حرکت مهاجران دارای مهارت بالا متمرکز شده‌است. در نهایت در این فصل، پیوند بین توسعه و مهاجرت، به ویژه در حوزه وجوه ارسالی مورد بررسی قرار میگیرد.
در فصل پنجم، تمرکز بر مفاهیم سیاسی و سیاست‌گذاری و پاسخ به مهاجرت جهانی است. در این قسمت دید تاریخی وسیعی در خصوص کنترل مهاجرت فراهم آمده‌است. همچنین به ماهیت مهاجرت غیرمعمول و رشد تعداد پناهندگان و پناهجویان در سطح جهان پرداخته شده‌است. در این جا به عنوان یکی از بخش‌های مبحث مربوط به جهانی شدن، بر جریانات مردم، اشیا و اطلاعات میان مرزهای ملی تاکید می‌شود. اما، اگرچه افزایشی در حرکت و پیوند اقتصادی در حال رشدی در سطح جهانی وجود دارد، ساختارهایی نیز هستند که مانع این جریانات به خصوص جریان مهاجرت مردم می‌شوند که برای مثال به موضوع جلوگیری بیشتر از ورود مهاجران غیرمعمول از مکزیک به ایالات متحده اشاره می شود. در این فصل بر نگرانی‌ها و ملاحظات در مورد مسائل مربوط به امنیت مرزها پس از اتفاقات تروریستی خصوصاً در کشورهای پیشرفته متمرکز گردیده‌است، به گونه‌ای که خط مشی و سیاست‌گذاری مهاجرت به طور کلی در دنیا رو به سختی گذاشته است و در آخر، دلایل کنترل مهاجرت و آثار آن تبیین می‌شود.
در فصل ششم، جنبه‌های مهم مهاجرت که در کتاب بدان پرداخته شده خلاصه گردیده و سپس تاثیرات و مولفه‌های مهم مهاجرت جهانی آینده بررسی می‌شوند. ملاحظاتی در مورد تغییرات آب وهوایی و چگونگی تاثیرگذاری آن بر روند حرکت مردم در آینده وجود دارد. ارتباطات و پیوندهای دیجیتالی در دنیای کنونی بیشتر از زمان‌های گذشته است. مردم برای دست یافتن به سبک‌های جدید زندگی در مکان‌ها و زمان‌های مختلف در حرکت هستند. این فصل گرایش آتی بیشتر مهاجران با دلایل زیست محیطی و مهاجران در جستجوی سبک زندگی جدید را بررسی می‌کند. در دنیایی که به طور فزاینده در حال جهانی شدن است مهاجرت نیز در اشکال مختلف خود در حال افزایش است.
فهرست مطالب
مقدمه
یادداشت مترجم
پیش‌گفتار
فصل اول: مهاجرت؛ چیستی و چرایی
فصل دوم: مهاجرت در سراسر جهان
فصل سوم: مهاجرت و جامعه
فصل چهارم: مهاجرت و اقتصاد جهانی
فصل پنجم: مهاجرت و سیاست‌گذاری
فصل ششم: مهاجرت در آینده
فهرست منابع